omroep flevoland

Bij het IJssel- en Markermeer worden mogelijk mobiele snuffelpalen en drones ingezet om binnenvaarttankers op te sporen die varend ontgassen. Dat laat de inspectie Leefomgeving en Transport weten. De zogenoemde 'eNoses' – elektronische neuzen – worden ingezet omdat het ontgassen, waarbij grote hoeveelheden giftige en kankerverwekkende stoffen de buitenlucht worden ingeblazen, per 1 juli verboden wordt. Voor de kust van Flevoland wordt per jaar tussen de 100 en 400 keer ontgast.

Binnenvaarttankers ontgassen om van hun restlading af te komen. De zeer giftige ladingdampen worden dan uit de tanks en leidingen de buitenlucht in geblazen. Ze komen terecht op het water, of op het land. Het ontgassen is nodig om de tanks weer 'schoon' te krijgen voor een nieuwe lading.

Als er niet ontgast wordt, kan de nieuwe lading onbruikbaar worden. De Koninklijke Binnenvaart Nederland schat dat er in West-Europa dagelijks meer dan twintig zogenaamde 'ontgassingen' plaatsvinden. Dat zijn er dus zo'n tienduizend per jaar. Tachtig procent daarvan gebeurt in Nederland.

Onder druk van de Tweede Kamer, een stevige lobby van de provincie Flevoland en de sector besloot het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in het voorjaar van 2023 om het ontgassen landelijk te verbieden. Daarvoor werd het jarenlang gedoogd.

Het ministerie verschool zich altijd achter internationale verdragen die een verbod in de weg zouden staan. Een juridische analyse van de Erasmus Universiteit van Rotterdam -gemaakt op verzoek van Omroep Flevoland- toonde echter aan dat dat drogredenen waren en dat het ontgassen makkelijk verboden zou kunnen worden. NRC en Omroep Flevoland berichtten daar vorig jaar januari gezamenlijk over.

Schepen moeten de giftige dampen wel ergens kwijt kunnen. Om dit mogelijk te maken zijn er speciale ontgassingsinstallaties nodig. Maar omdat de dampen erg giftig zijn, is het moeilijk om daar een vergunning voor te krijgen, zo zeggen gespecialiseerde bedrijven. Toch wuift minister minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat die kritiek weg:

"Vanwege het feit dat we een aantal locaties vergund hebben, weet ik gewoon dat het technisch mogelijk is. Ik ben dus ook niet bereid om na de invoering op 1 juli gelijk met een gedoogconstructie te komen. Ik heb bij de sector aangegeven dat dit voor niemand als een verrassing kan komen. Dit zit er al een paar jaar aan te komen. Iedereen heeft hierop kunnen anticiperen. Op 1 juli gaat het verbod in", zo zei hij in een overleg.

De minister gaat er ook vanuit dat de sector meer 'dedicated' gaat varen. Hij bedoelt daarmee dat schepen vaker achter elkaar dezelfde lading gaan vervoeren. Omdat de scheepruimen dan niet schoongemaakt hoeven te worden voor een ander soort product, zou er minder vaak ontgast hoeven te worden, zo is de verwachting.

Elders in het land werden snuffelpalen al gebruikt. Maar de rechtbank in Amsterdam daar onlangs een streep door gezet. In een vonnis in januari stelt de rechter dat de eNoses onvoldoende bewijs leveren om een schipper of verlader ook daadwerkelijk te kunnen beboeten. Het Openbaar Ministerie is in hoger beroep gegaan tegen die uitspraak.

Overigens zullen de mobiele snuffelpalen op 1 juli ook niet direct actief zijn. Ze zijn besteld, maar nog niet geleverd. Bij de inspectie zijn extra mensen aangenomen om het verbod op varend ontgassen te gaan handhaven.

Voortrekkersrol Flevoland
Naar aanleiding van berichtgeving bij Omroep Flevoland over het veelvuldig ontgassen voor de kust van onze provincie, tuigde de provincie onder leiding van voormalig GroenLinks-gedeputeerden Cora Smelik en haar opvolger Gebke van Gaal een lobbytraject op. Samen met andere provincies werden de landelijke overheid en politiek bewerkt om zo snel mogelijk tot een verbod te komen.

Die voortrekkersrol heeft Flevoland inmiddels laten varen, omdat provincies nu gaan toezien op de komst van de ontgassingsinstallaties. "Er is vooralsnog geen initiatief voor een ontgassingsinstallatie in Flevoland", aldus een woordvoerder.

Dit verhaal is tot stand gekomen in samenwerking met NRC.