omroep flevoland

Opeenvolgende ministers hebben de Tweede Kamer keer op keer verkeerd geïnformeerd, door te zeggen dat varend ontgassen niet verboden kan worden in Nederland. Bij het ontgassen worden zeer giftige en kankerverwekkende stoffen de atmosfeer ingeblazen. Het ontgassen - dat veelvuldig gebeurt voor de kust van Flevoland - wordt gedaan door binnenvaarttankers die na het lossen de tanks leegblazen om die stoffen kwijt te raken en schoon te zijn voor nieuwe lading.

Al zeker tien jaar zeggen de ministers het ontgassen wel te wíllen, maar niet te kúnnen verbieden. Het zou onmogelijk zijn, omdat een internationaal verdrag over ontgassen niet is goedgekeurd door alle deelnemende landen. Die zogenoemde ratificatie laat nog steeds op zich wachten. Frankrijk en Zwitserland hebben dat nog niet gedaan.

Maar dat het eerst geratificeerd moet zijn voordat een verbod ingevoerd kan worden, is nergens terug te vinden in internationale verdragen. Sterker nog: het lijkt erop dat Nederland op basis van mensenrechtenverdragen het ontgassen juist wél moet verbieden. Dat zeggen onderzoekers van de Erasmus Universiteit Rotterdam na uitgebreid onderzoek.

Professor Alessandra Arcuri van de Erasmus School of Law is een autoriteit op het gebied van internationaal recht. Ze wist eigenlijk niet wat ze hoorde, toen ze ontdekte dat schepen op deze manier chemische stoffen uit hun tanks blazen en dat dit niet verboden kan worden. Samen met promovendus Abdurrahman Erol deed ze onderzoek. "We hebben heel veel juridische bronnen geraadpleegd. Echt duizenden bladzijden hebben we gelezen. En nergens is iets te vinden dat een landelijk verbod in de weg staat. Maar op grond van mensenrechtenverdragen móét Nederland het hoogstwaarschijnlijk verbieden, omdat de gezondheid van inwoners op het spel staat en het milieu wordt belast", zegt Arcuri.

Onderzoekers Arcuri en Erol

Het onderzoek van Arcuri en Erol is inmiddels ook door Seline Trevisanut van de Universiteit van Utrecht bekeken. Zij onderschrijft de bevindingen van Arcuri en Erol: "Het onderzoek laat overtuigend zien dat internationale verdragen geen belemmering vormen om een verbod in te voeren. Het ministerie heeft nu de plicht om uit te leggen waarom dat niet mogelijk zou zijn."

Het dek van een binnenvaarttanker

Professor Arcuri vindt het grootste probleem dat ministers de Tweede Kamer nooit hebben verteld waar precies staat dat varend ontgassen niet verboden kan worden. "Je maakt het op die manier erg moeilijk voor het publiek om de regering te controleren. Gezien de passiviteit van de Nederlandse overheid en omdat het ontgassen aannemelijk ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid, is dit erg zorgelijk. Ook bestaat het risico dat dit soort technische wetten worden gebruikt als excuus om niet te handelen", aldus Arcuri. Het kan volgens haar nooit de bedoeling zijn dat Europese regelgeving voor dit soort onduidelijkheden zorgt.

Professor Alessandra Arcuri

Ontgassingsinstallaties
Om te voorkomen dat giftige dampen in de atmosfeer worden geblazen, kunnen schepen ook bij een speciale installatie ontgast worden. Een tankschip ontgassen duurt dan wel meer dan twaalf uur. Dit kost dus tijd én geld.

Omdat het om extreem giftige dampen gaat, is het ook moeilijk om een vergunning voor zo'n installatie te krijgen. Want het lukt nog niet om altijd 100 procent van de giftige stoffen af te vangen.

Testen zijn er al geweest, ook met mobiele installaties. Maar er is pas één vergunde en werkende installatie en die staat in Moerdijk. Er bestaat op dit moment bovendien veel onduidelijkheid over wie het ontgassen zou moeten betalen: de vervoerder of de eigenaar van de vracht.

Sleutelrol voor Flevoland
Naar aanleiding van berichtgeving van Omroep Flevoland heeft de voormalig Flevolandse gedeputeerde Cora Smelik zich ervoor ingezet om een eind te maken aan het varend ontgassen. Mede door die inzet is er een stuurgroep opgericht, waarin de provincies, het Rijk en de industrie samenwerken om zo snel mogelijk een eind te maken aan het varend ontgassen. Ook zullen (mobiele) ontgassingsinstallaties worden vergund en gerealiseerd. Verder zal er meer gecontroleerd worden om het verbod te handhaven. Daar is nu ook een rechtsgrond voor, omdat de rechtbank in Den Haag heeft bepaald dat de omgevingsdienst handhavend moet optreden tegen ontgassende tankers.

Klokkenluider en schipper Ton Quist strijdt al jaren tegen varend ontgassen en reageert verheugd op het onderzoek. "Ik wist wel dat het verboden kon worden, maar ik ben geen jurist. Ik ben natuurlijk verheugd dat er duidelijkheid is en ik hoop dat de overheid nu eindelijk wel haar verantwoordelijkheid neemt".

Het complete rapport wordt dinsdag door de onderzoekers op de Erasmus Universiteit in Rotterdam toegelicht.

Klokkenluider Ton Quist is verheugd