omroep flevoland

"Als je net begint als burgemeester, mag je hopen dat je de zaak op orde aantreft. Dat er voorbereidingen zijn getroffen, dat er een rampenplan klaarligt en dat je dan weet wie je dan nodig hebt."

Het is herfst 1998: heel even kijkt heel Nederland naar het dorpje Tollebeek in de gemeente Noordoostpolder. Een stortbui boven de regio in de nacht van 27 op 28 oktober, in combinatie met een al verzadigde ondergrond, zorgt ervoor dat de polder als een badkuip begint vol te lopen. En daarbij stroomt het overvloedige regenwater als vanzelf naar het laagste punt: Tollebeek.

Deze week - precies 25 jaar later - kijken we met vijf hoofdrolspelers terug op wat zij meemaakten tijdens de overstroming van Tollebeek.

Wil je dit verhaal niet lezen, maar alleen de videoreportage bekijken? Klik dan HIER.

'Het was echt pokkenweer'
"Ik had op de avond van 27 oktober net mijn allereerste raadsvergadering in Noordoostpolder gehad. En ik was na die vergadering pas laat thuis. Tijdens die rit was het al echt pokkenweer. We woonden hier in Holten en ik ging nog op en neer naar Noordoostpolder. Want ik had daar nog geen huis."

"De polder loopt onder"

"Thuis een glaasje wijn en dan mijn bed in dacht ik nog tijdens de rit. En voor mijn gevoel lag ik ook net in bed toen de telefoon ging. De boodschap was: de polder loopt onder. En dan is je primaire gedachte natuurlijk: dat zal wel meevallen.

Maar goed, ik ben weer de auto ingesprongen en die kant opgegaan. En als het water over de kademuren loopt in plaats van door de sluis, dan weet je dat het knap hoog staat. Dat was dan in Marknesse. En dat is wel zorgwekkend want dat betekent dat je dan geen waterkering meer hebt. Dat was een angstig beeld."

ANP

Tien millimeter op land is een veelvoud in de sloten. En als je honderd millimeter regen op land hebt, is dat al snel een meter peilverhoging in de sloten.

Ik zat nog in mijn kennismakingsperiode, ik had nog niets kunnen oefenen of kunnen doen. Dus je moet wat, en dan ben je benieuwd wie er iets gaat doen en wat dan."

ANP

Het geeft heel veel vertrouwen dat de diensten die iets moeten doen, het waterschap, de brandweer en je eigen technische diensten, dat die vanzelf doen wat er moet gebeuren. Er was geen paniek, er werd niets in verwarring gedaan, het gebeurde gestructureerd. Dat vond ik enorm geruststellend, want ik was natuurlijk de eindverantwoordelijke."

Als je als burgemeester net binnenkomt dan kun je niet verwachten dat de bevolking je meteen kent. Er zijn belangrijkere dingen in een leven dan het kennen van de burgemeester."

"Een hele snelle leerperiode"

"Maar als je dan met zo'n watersnood meerdere dagen de camera op je gericht hebt, dan kent iedereen je wel meteen. En als dat goed gaat, dan heb je absoluut een goede entree. Ik heb daar zeker mijn voordeel mee gedaan. Zo'n ramp heeft ook zijn bijeffecten, zeker als het uiteindelijk goed afloopt.

De samenwerking met de hulpdiensten en de provincie ging goed. Je leert elkaar echt goed kennen. Een hele snelle leerperiode."

Voetbal in de toiletpot
"Ik was daarvoor burgemeester van Holten en daar heb je de Holterberg met veel hoogteverschil. Bij zware regen liep al het water naar het laagste punt in het dorp. Als je op die route woonde dan kon het water uit het riool via de wc's je huis binnenstromen."

Dat is ook het leuke van dit vak dat je je ervaringen van elders meeneemt. Ook de brandweer van Noordoostpolder vond zo'n praktisch ingestoken burgemeester wel prettig."

Boeren stonden op achterste benen
"Op de tweede of derde dag was minister Hayo Apotheker van Landbouw op de radio. Hij werd gevraagd of het rampenfonds in werking was gezet voor Noordoostpolder. Maar hij zei: nee, dat is risico voor de ondernemer, daar beginnen we niet aan. Hij beriep zich op bepaalde grenzen van hoeveelheid millimeters.

Dat vond ik een van de spannendste dingen van deze wateroverlast. De boeren stonden op de achterste benen. Je zult maar de dupe zijn omdat er een paar millimeter te weinig neerslag is gevallen. Terwijl het water van hoog naar laag stroomt. Dat was een hele gekke zaak."

'Meneer Kok, stel de boeren gerust'
"Wij konden dus duidelijk maken dat er erg veel onrust in Noordoostpolder was over de uitspraken van minister Apotheker. En meneer Kok, u komt zo in een zaal met boeren terecht. Die verwachten toch van u een geruststellende opmerking.

Kok was erg moe op dat moment, hij zat een beetje in elkaar gezakt in het zaaltje in Tollebeek. Maar het achtuurjournaal was er. De lichten gingen aan en er werd geschakeld met Tollebeek. Op dat moment rechtte Wim Kok de rug en sprak de historische woorden: Wij gaan niet met onze rug naar deze boeren staan. Daarmee was het probleem opgelost en viel heel Noordoostpolder onder de schaderegeling."

Eureka het is gelukt, dacht ik toen. Dat de boeren onder het schadefonds vielen ging niet het hele leed opvangen van de verloren oogsten. Maar toch heeft het toen heel veel druk van de ketel gehaald. Stel je hele jaaromzet ligt te rotten, dan heb je een gigantisch omzetverlies als er geen enkele vergoeding komt."

"De afloop was goed"

"Voor mij was het een vliegende start in de polder, waardoor ik de instanties meteen goed heb leren kennen. Als je elkaar in het heetst van de strijd ontmoet, dan weet je meteen wat je aan elkaar hebt.

De afloop was ook goed. De boeren kregen de schadevergoedingen uitgekeerd. De gemeente en het waterschap konden plannen maken voor betere waterberging. Wij snapten toen wel dat er bij nieuwe woonwijken goede waterbekkens moesten komen. Dat heeft de ogen geopend.

Volgens mij vielen de evaluaties goed uit. Er waren geen problemen in de samenwerking tussen de instanties. De mensen deden wat ze moesten doen. Dat was een prima evaluatie."

Van Rappard en Koningin Beatrix

ANP