omroep flevoland

Ruim 300.000 mensen hadden een uur lang geen stroom, netbeheerder Liander kreeg 1.000 schademeldingen en het spoor tussen Dronten en Lelystad was maanden buiten gebruik. De schade van de stroomstoring van 2 september liep op tot tientallen miljoenen. Nu, een jaar later, is nog steeds niet alle schade verholpen. Deze week blikt Omroep Flevoland terug op de stroomstoring van vorig jaar. In dit derde deel kijken de hulpdiensten terug op de enorme schade die ontstond aan het spoor en de stroominfrastructuur en naar wat voor lessen er voor de toekomst uit de gebeurtenissen getrokken kunnen worden. 

De stroomstoring ontstond in een onderstation van TenneT aan het Olsterpad in Dronten. De gevolgen waren groot. In het hoogspanningsnet tussen Dronten en Lelystad ontstond een kortsluiting die vier minuten duurde. De kabels werden zo heet, dat ze slap gingen hangen en op sommige wegen op de grond kwamen te liggen en op één plek bij het spoor in contact kwamen met een bovenleiding van de Hanzelijn. Ook stonden mensen urenlang in de file. 

Stroomstoring met slaphangende kabels staat niet in het draaiboek
Volgens Ruud Walters van het Veiligheidsbureau Flevoland en Gooi en Vechtstreek zijn er draaiboeken voor de hulpdiensten voor stroomuitval voor verkeer. "Daarnaast oefenen we veel, dus we zijn wel vertrouwd met dit soort situaties", zegt hij. "Alleen stroomuitval met slaphangende hoogspanningskabels, die staat niet in het boek."

Toch zijn er dan gegevens uit een zogeheten coördinatiekaart en van contacten met de hulpverleningspartners. "Dat wordt dan gewoon opgelost. Daar zijn al die diensten gewoon in getraind. Die mensen weten: we komen vaak voor onverwachte situaties te staan. Nou, dit was er één. Maar dat weten we wel samen op te lossen."

Rokende hoogspanningskabels bij Dronten

Bij andere projecten van deze grootte begint ProRail twee jaar van tevoren met het plannen van de werkzaamheden. "Veel componenten, kabels en leidingen hebben namelijk levertijden die kunnen variëren van een maand tot zelfs wel een jaar", zegt ProRail.

"Al het personeel en materiaal onttrekken had gekund, maar zou voor nog veel meer problemen in het land zorgen"

Prijskaartje voor ProRail liep op tot ettelijke miljoenen
Het bedrijf probeerde op allerlei manieren om de benodigde materialen en het personeel zo snel mogelijk bij elkaar te brengen, maar met zo min mogelijk gevolgen voor andere bouwprojecten aan het spoor en voor de NS. "Al het personeel en materiaal hieraan onttrekken had natuurlijk gekund, maar zou voor nog veel meer problemen in het land zorgen."

Daarom werden constant de mogelijkheden en de gevolgen afgewogen. "De periode waarin de schade ontstond was ook wel bijzonder ongunstig. Het was een zeer drukke periode met veel lopende projecten en buitendienststellingen. We zijn daarom trots dat de treinen ruim drie maanden later, half december vorig jaar, weer konden rijden." Het prijskaartje van de reparatie liep op tot ettelijke miljoenen.

Liander druk met uitbetalen van schadeclaims
Niet alleen ProRail hield een forse rekening over aan de stroomstoring. De gevolgen werden ook bij netbeheerder Liander gemerkt. Deze moest ruim 1.000 schademeldingen van klanten afhandelen. De meeste meldingen gingen over defecte keukenapparatuur. Een woordvoerder meldt dat het overgrote deel van de schademeldingen is afgehandeld, maar dat voor een aantal claims extra onderzoek nodig is. "Als netbeheerder werken we met maatschappelijk geld, dus het is belangrijk om onze uitgaven goed te kunnen verantwoorden. Daardoor kan het soms best wat tijd in beslag nemen voor er duidelijkheid is over de afhandeling van de claim."

In de meeste gevallen ging Liander direct over op het uitbetalen van de claims. "In dit geval ging het om een heftige gebeurtenis met veel impact", zegt Liander. Daarom wilde de netbeheerder haar klanten graag zo snel mogelijk duidelijkheid geven en informeren over hun claim. "We hebben daarom alle claims die zeer aannemelijk waren vervroegd in behandeling genomen. Er is daarnaast ook nog een aantal claims dat om wat meer onderzoek vraagt. We hopen ook deze klanten zo snel mogelijk duidelijkheid te geven."

Reizigersongemak een lastige kwestie
Terwijl een onderzoeksbureau bezig was met het onderzoeken van de stroomstoring, bij ProRail het herstel begon en Liander de schademeldingen afhandelde, lag het treinverkeer tussen Dronten en Lelystad stil. Toen bleek dat het nog lang zou duren voordat er weer treinen konden rijden, moest de NS vervangend busvervoer regelen. Veel reizigers klaagden daarover. "We leren altijd van elke buitendienststelling", reageert regiodirecteur Irma Winkenius van de NS. "Wat ik bijvoorbeeld moeilijk uit te leggen vind en ook lastig vind is die inzet van bussen. Dat dat lang duurt en moeilijk chauffeurs te vinden zijn. Dus daar zijn we ook naar aan het kijken van 'goh, kunnen we dat op andere manieren regelen'." Winkenius kan daar verder nog niet over uitweiden, omdat het nog niet volledig uitgezocht is, maar zegt dat de NS druk bezig is met nadenken over hoe het reizigersongemak beperkt kan worden.

Lang wachten op de bussen

TenneT moet nog veel herstelwerk verzetten
Toen de oorzaak duidelijk was, kon TenneT beginnen met het plannen van herstelwerkzaamheden. Hoewel de schade bij ProRail inmiddels is opgelost, is er bij TenneT nog veel werk dat moet worden verzet. Sinds de stroomstoring wordt de elektriciteit omgeleid over andere draden in de hoogspanningsmasten. TenneT moet nu de kabels over een lengte van 21 kilometer vervangen. De werkzaamheden zijn eind augustus begonnen bij het punt waar de kabels de bovenleiding van de Hanzelijn raakten.

Ook moet er gewerkt worden bij de A6, waar de kabels over de snelweg lopen. Golfers in Dronten zullen vanaf november rijplaten op de fairways zien liggen. Dan worden vervolgens de geleiders boven de baan vervangen. TenneT hangt de nieuwe 'geleiders' met een liermachine in de masten. TenneT verwacht een jaar bezig te zijn met alle werkzaamheden. De totale schade aan het hoogspanningsnet wordt geschat op zo'n 10 miljoen euro.

TenneT is begonnen met het herstel

Meerdere attentiepunten
Volgens Ruud Walters van de Veiligheidsregio is de incidentenbestrijding op 2 september op zich goed verlopen. "Maar er zijn altijd wel van die kleine leermomenten in de zin van wat kunnen we nog meer doen?", zegt hij. "We hebben gezien dat bepaalde partners op een plek kwamen waar ze niet hoorden, dus die moesten weer even shuffelen. Crisispartners die geen gebruik kunnen maken van zwaailichten en sirenes, die hebben wel moeite om bij zo'n commando in het veld te komen. Dus dat is een attentiepunt om voortaan misschien met politiebegeleiding te gaan werken."

Daarnaast zijn er volgens Walters dingetjes die in de draaiboeken kunnen worden verbeterd. "De dingen die opgevallen zijn, die zetten we er weer bij en hebben we weer van geleerd."

Dit verhaal is het laatste deel van een driedelige serie, waarin Omroep Flevoland terugblikt op de grote stroomstoring in september 2022. Heb je het verhaal over wat er precies gebeurde gemist? Je kan het hier teruglezen. Ook kun je hier het verhaal over machinist Richard Saedt lezen. Hij stopte zijn trein net op tijd voordat een hoogspanningskabel de bovenleiding van het spoor raakte.