omroep flevoland

Een vertrouwensbreuk, die ruim een jaar na dato verre van opgelost is. Zo omschrijven zes Almeerse moskeebesturen hun verhouding met de gemeente Almere. De verziekte relatie vindt zijn oorsprong eind 2021, als NRC een verhaal publiceert waarvan de gevolgen vandaag de dag nog steeds merkbaar zijn. Een overzicht van een bekoelde relatie.

"Undercover naar de moskee", kopt NRC op zaterdag 16 oktober 2021. De krant stelt dat verschillende Nederlandse gemeenten undercover onderzoek laten doen in moskeeën. De onderzochte organisaties wisten jarenlang van niks.

In kaart brengen
De bevindingen belanden in een geheim rapport. Daarin staat wat de betrokken moskeebestuurders, imams, en docenten studeerden. Ook wordt in kaart gebracht wie van wie familie is, met wie ze ruzie hebben, en hoe vaak ze bijvoorbeeld contact hebben met de Marokkaanse autoriteiten.

Volgens deskundigen, met wie de krant spreekt, is deze werkwijze verboden. De onderzoekers van het bureau dat de rapportages opstelt, NTA, maken zich namelijk niet als zodanig kenbaar bij de moskeeën.

Als NRC vragen stelt over de geheime rapporten, nemen gemeenten er afstand van. Almere laat aan de krant weten op het punt te staan een onderzoek uit te zetten en baalt van het feit dat de werkwijzen nu op straat komen te liggen. "Wij betreuren het dat dit artikel invloed kan hebben op de betrouwbaarheid van nog te verzamelen data."

De gemeente Almere haast zich na de publicatie van het NRC-artikel om zich daarvan 'nadrukkelijk te distantiëren.' In Almere zou weliswaar een onderzoek zijn gestart naar extremisme, maar niet specifiek gericht op moskeeën en islamitisch extremisme. Ook links-, rechts-, en milieu-extremisme wordt onderzocht, zo is de boodschap. Daarnaast zou onderzoeksbureau NTA in Almere niet verder zijn gegaan dan een 'oriënterende fase.' Specifieke instellingen en personen zouden niet op de korrel genomen zijn.

Moskeeën diep teleurgesteld
De ontkenning en afzwakking van de gemeente ten spijt, moskeebesturen geven aan diep teleurgesteld te zijn in de handelwijze. Ook is er sprake van verbazing. Moskeebesturen zeggen tot aan dat moment op goede voet te staan met de gemeente. Vier keer per jaar is er regulier overleg en verder zijn er veel informele contacten. Het NRC-artikel zorgt voor een flinke deuk in het vertrouwen.

Dit geldt overigens niet voor de Baitul Afiyat Moskee in Almere Poort: "Wij hebben geen bezwaar, noch zijn we teleurgesteld over de actie van de gemeenten. Het is het recht van de gemeente om op de hoogte te blijven wat er speelt in verschillende groepen om vrede en veiligheid te handhaven", laat imam Siddiqui in oktober 2021 weten.

Burgemeester Franc Weerwind, die verantwoordelijk is voor het onderwerp, nodigt de moskeebesturen uit voor een gesprek. Maar die uitnodiging wordt afgeslagen.

Het in kaart brengen van extremistische invloeden in Almere bevindt zich volgens Weerwind op dat moment pas in een beginstadium. Het gaat om een bureauonderzoek. "De fase hierna is een veldonderzoek. Dan hebben ze gesprekken en interviews, maar moeten ze ook aangeven wie ze zijn."

Offertes voor onderzoeken
Hoe stellig Weerwind ook ontkent, bij de moskeebesturen is het vertrouwen in de samenwerking met de gemeente volledig weg. Dat wordt in 2022 versterkt als documenten vrijgegeven worden die schetsen hoe het er op het stadhuis in de afgelopen jaren aan toe gegaan is.

Door de gemeente is in 2016 bijvoorbeeld een offerte opgevraagd voor het 'in kaart laten brengen van van de religieuze & ideologische infrastructuur binnen de islamitische gemeenschappen.'

Besloten wordt het onderzoek tot nader order uit te stellen. "Omdat er nu geen directe aanleiding is om het uit te voeren." Wel is er een 'netwerkregisseur' van onderzoeksbureau NTA in Almere actief. "Hij zal een eerste inventarisatie doen. Mocht er aanleiding zijn na de eerste inventarisatie dan kunnen we alsnog een analyse laten uitvoeren."

Dat waar Weerwind voor vreesde: een verstoorde relatie met de islamitische gemeenschap, is werkelijkheid geworden. Ook al zegt Almere nooit daadwerkelijk undercoveroperaties in moskeeën uitgevoerd te hebben.

"Vertrouwen komt te voet en gaat te paard"

Vertrouwensbreuk
Eind vorig jaar, november 2022, wordt die verstoorde relatie overduidelijk zichtbaar in de Almeerse raadszaal. Het wordt een avond die in het teken staat van raadslid Hassan Buyatui, die van college-raadsleden felle kritiek krijgt nadat duidelijk wordt dat hij in een Tweet onjuiste informatie heeft gedeeld.

De ophef rond Buyatui overschaduwt volledig twee insprekers die even eerder op de avond de tijd hebben gekregen om hun verhaal te doen. Allereerst komt Fariz Akkouh aan het woord. Hij is de voorzitter van maatschappelijke platform islamitische gemeenschap Ettihad.

"Alle moskeeën en de gemeente hadden regelmatig overleg over diversie kwesties. Ook hadden wij gesprekken met de wijkagenten en verschillende ambtenaren", zo blikt Akkouh in zijn speech terug. Sinds oktober 2021 zijn al die gesprekken stopgezet. "Alles werd ontkend. Dit heeft de islamitische gemeenschap keihard geraakt. Ze voelen zich in de steek gelaten en beschouwen zich als derderangsburgers. Het vertrouwen in de gemeente is ver te zoeken." Akkouh vat het samen door een gezegde aan te halen. "Vertrouwen komt te voet en gaat te paard."

De tweede spreker is Kasim Tekin, die voornamelijk namens de Moslimjongeren Almere het woord voert. Ook hij is fel. "Eerst werd ons gezegd dat het niet ging over moslims, maar dat het ging over extremisme in zijn geheel. Nu heb ik een heel dik document vol met bewijzen dat het wel degelijk naar moslims gericht was."

'Dit heeft de islamitische gemeenschap keihard geraakt':

Het ministerie van Sociale Zaken probeert nu een bemiddelende rol te spelen om zo de verhoudingen weer te normaliseren. Dat gesprek zien veel moskeebesturen echter niet zitten. Ook de Almeerse moskeeën niet. De uitnodiging voor een bijeenkomst op 24 januari is afgeslagen.

Een oplossing voor de vertrouwensbreuk is voorlopig dan ook nog niet in zicht.