Winnende betoncentrale Vijfhoek niet duurzaam, innovatief en groen

ALMERE • Di 26 september 2017 | 15:46 • Dinsdag 26 september 2017 | 15:46

Vernieuwend, innovatief, super duurzaam en groen. Zo noemt de gemeente Almere het plan van recyclebedrijf Vijfhoek om een betoncentrale te bouwen in Almere. De gemeente steekt drie miljoen in de bouw van de centrale omdat Vijfhoek een prijsvraag van de gemeente heeft gewonnen. Met de prijsvraag deed de gemeente haar afvalstoffen als snoeiafval, waterplanten en betonpuin in de aanbieding. Bedrijven konden met duurzame, circulaire en innovatieve plannen komen.

Uit onderzoek van Omroep Flevoland blijkt dat de betoncentrale uit het winnende plan door de ligging niet duurzaam is. Verder betreft het zogenaamd 'toevoegen van groenafval aan beton' alleen een onderzoeksvraag, en de vervanging van grind door oud beton levert slechts in sommige gevallen CO2-reductie op. Dat betekent dat Vijfhoek alleen op papier voldoet aan de voorwaarden die aan de prijsvraag verbonden zijn.

Planten in beton
"Vijfhoek gaat komen met een heel innovatief product, een nieuw soort beton waar ook groen materiaal in verwerkt is." Dat zei wethouder Rene Peeters tijdens de uitreiking van de Upcycle City prijsvraag. Volgens het collegebesluit van de gemeente voldoet Vijfhoek aan de CO2-voorwaarde van de prijsvraag doordat 'vezels afkomstig van GFT en het groenafval uit beheer van de openbare ruimte' aan het 'recyclebeton' worden toegevoegd. Dat is een opvallende stellingname omdat in het plan van Vijfhoek iets anders staat. Daar valt te lezen dat het bedrijf alleen een onderzoek zal starten naar de toevoeging van vezels aan beton.

Plantenresten toevoegen aan beton wordt door de betonsector niet gezien als een manier om CO2 te verminderen. Er zijn volgens deskundigen in de sector enkele onderzoeken gedaan naar het toevoegen van hennep en olifantengras. Dat was zonder succes. Het beton verliest door de toevoeging namelijk sterkte waardoor het niet gebruikt kan worden voor de bouw van huizen, viaducten of tunnels. Volgens de sector is het "mogelijk toepasbaar voor bepaalde niet-constructieve betonelementen". Te denken valt dan aan een vloer.

Cement is de grote vervuiler
Beton bestaat uit grind, zand, cement en water. Cement is de grondstof van beton die het meest vervuilend is; 75 procent van de CO2-uitstoot bij het maken van beton komt van cement. Volgens Simon Wijte, hoogleraar Bouwkunde aan de TU Delft en gespecialiseerd in duurzame bouwconstructies, kan CO2-reductie vooral behaald worden door bestaand beton te laten staan. "Een uitdaging vormt het hergebruik van betonconstructies. Dit kan door oude gebouwen te herbestemmen, of de constructie van ‘oude’ gebouwen te gebruiken voor een ‘nieuw’ gebouw", aldus de hoogleraar.

Die mening wordt gedeeld door een eigenaar van een betoncentrale in Midden-Nederland en door een ingenieur van een sloopbedrijf. "We hebben als betonsector het imago dat we milieuvervuilend werken. Dat komt door het gebruik van cement. We zetten nu in op het terugwinnen van cement uit oud beton dat niet met water gereageerd heeft", vertelt de ingenieur van het sloopbedrijf. Dit heeft volgens de ingenieur een veel groter effect op de CO2-uitstoot dan het toevoegen van oud beton in nieuw beton, zoals Vijfhoek van plan is.

Oud beton in plaats van grind
Vijfhoek wil betonpuin dat uit Almere komt, gebruiken in nieuw beton. Dit kan door oud beton te breken tot kleine stukjes, betongranulaat, waarna het een deel van het grind kan vervangen. Europese regels laten dit deels toe; maximaal 30 procent van het benodigde grind mag vervangen worden door stukjes oud beton.

Volgens de sector is het gebruik van betongranulaat slechts in sommige gevallen CO2-reducerend. Dat komt omdat voor het breken van beton veel energie nodig is. Daarnaast is het economisch niet rendabel om met betonpuin of granulaat te slepen omdat grind niet duur is en er voldoende van is. Een andere tekortkoming van betongranulaat is dat het slechts beperkt beschikbaar is. Volgens betonproducenten kan maximaal 10 procent van het al het grind dat nodig is voor het maken van beton vervangen worden door granulaat. Meer oud beton is simpelweg niet beschikbaar in Nederland.

Theo Pouw BV, de eigenaar van de betoncentrale die Vijfhoek naar Almere wil halen, schrijft op de website dat het 'groen beton' maakt. Volgens Pouw is beton groen als het voor minstens 30 procent uit betongranulaat bestaat. Hoogleraar Bouwkunde Simon Wijte ziet het gebruik van betongranulaat als een laatste oplossing om beton duurzaam te maken. "Het gaat mij wat ver om dit nu aan te duiden als ‘groen beton’", aldus Wijte.

De ligging maakt de centrale vervuilend
In Nederland staat grofweg 95 procent van de betoncentrales direct aan het water. Dit omdat de grondstoffen zo direct bij de centrale gelost kunnen worden. Dat voorkomt extra transport. De 5 procent die niet direct aan het water staat, is meestal gesitueerd direct naast de winplaats van zand en grind. Vijfhoek wil de centrale bouwen op haar terrein op industrieterrein de Vaart en de grondstoffen aanvoeren via het Markermeer.

Directeur Erik Kijlstra van Vijfhoek noemt het transport van grondstoffen naar de nieuwe centrale duurzaam omdat transport over het water minder vervuilend is dan over de weg. Hij gaat dan wel voorbij aan het feit dat voor het vervoer vanaf de overslagkade aan het Markermeer naar het terrein van Vijfhoek ongeveer 115 vrachtwagens nodig zijn per geladen schip. Dit maakt de centrale, ondanks aanvoer van grondstoffen over het water, een stuk minder duurzaam dan 95 procent van de betoncentrales in Nederland.

'Greenwashing' in de betonsector
Duurzaam beton, groen beton of recyclebeton, deze termen worden door elkaar gebruikt zonder dat duidelijk is wát er precies 'duurzaam' of 'groen' is. De sector noemt dit 'greenwashing' en ziet dit als een probleem. Daarom kwam de vereniging met het keurmerk 'Bewust Beton'. De betonproducenten stellen zichzelf daarmee het doel om de uitstoot van CO2 te reduceren. Hierbij wordt vooral ingezet op het terugwinnen van cement omdat dit het meest vervuilende bestanddeel van beton is. Het vergroten van het gehalte betongranulaat is geen doel, aldus de sector. "We hebben gezegd 'laten we niet hoger dan de wettelijke 30 procent gaan', want er is niet meer sloopbeton beschikbaar. Het is zinloos om onder de noemer 'duurzaam' sloopbeton vanuit Groningen naar Gorinchem te vervoeren. Het breken van het beton en het vervoer is juist CO2-verhogend", aldus de producenten.

1 miljoen per jaar voor 1200 ton beton
Theo Pouw BV is geen lid van de overkoepelende branche-organisatie VOBN en daarom ook niet aangesloten bij het keurmerk Bewust Beton. Pouw schrijft op haar website dat zij 'groen beton' maakt dat voor 30 procent uit betongranulaat bestaat. Uit de gemeente Almere komt op jaarbasis slechts 1200 ton betonpuin. Dat levert 600 ton bruikbaar granulaat op, dat in nieuw beton gebruikt kan worden. Dit is 1 procent van de jaarlijkse grindbehoefte van de betoncentrale. Als Vijfhoek dus aan 30 procent wil komen, zal er betonpuin van buiten de regio moeten komen. Dat is precies wat de sector als niet-duurzaam en milieubelastend betitelt.

Bekijk in Google Maps

WhatsApp ons!
Heb jij een tip of verbetering? Stuur de redactie van Omroep Flevoland een bericht op 0320 28 5050 of stuur een mail: rtv@omroepflevoland.nl!