omroep flevoland

Voor Omroep Flevoland onderzoekt de Ghanees-Nederlandse programmamaker Nathan de Vries welke lessen hij kan leren van de oer-Hollandse geschiedenis van het voormalig eiland. In het laatste en vierde deel zingt hij mee met het Schokker koor en besluit hij zijn persoonlijke zoektocht. In 2025 is Schokland dertig jaar UNESCO Werelderfgoed.

"Moedermaagd op wie wij hopen, zie ons om uw beeld geschaard." Het lied schalt meerstemmig uit het koffiezaaltje van de katholieke kerk in Vollenhove. Een groepje mannen en vrouwen zingt het vol overgave. Ze kennen de tekst uit hun hoofd. De melodielijn is hen vertrouwd. De leden van het Schokkerkoor hebben het lied van huis uit meegekregen.

'Moedermaagd'
Het Schokkerkoor komt maandelijks bij elkaar om te repeteren. Maar het gaat hen om meer dan het oefenen van de liederen. Al zingend komen ze tot elkaar en voelen ze zich verbonden met hun Schokker familiegeschiedenis. Op hun repertoire staan een paar liederen die ook al op het eiland werden gezongen en die van generatie op generatie zijn overgeleverd.

Het lied 'Moedermaagd' is het populairst. Hierin bidden ze al zingend bij het Mariabeeld. Ze vragen om steun en kracht voor hun vissende mannen en zonen op de Zuiderzee.

Na de ontruiming in 1859 raakte de Schokker gemeenschap verspreid over Zuiderzeegemeenten als Kampen, Vollenhove, Urk en Volendam. Het was niet langer mogelijk om als eilander gemeenschap bijeen te komen. Maar doordat ze wel dezelfde liederen bleven zingen, werkte de eerdere beleving door in de nieuwe zangervaring.

De generatie van vandaag de dag vist zelf allang niet meer. Zij zingen niet voor een behouden thuiskomst van hun vaders en zonen. De herinnering maakt evenwel dat het lied nog altijd troost en verbinding biedt.

Het kaarsje bij het Mariabeeld van Schokland brandt nog altijd
Voorin de katholieke kerk in Vollenhove staat het Mariabeeld dat in de kerk op de noordpunt van Schokland stond tot de ontruiming in 1859. Het beeld betekent veel voor de koorleden. Hun ouders, hun grootouders en hun overgrootouders staken er een kaarsje bij aan. En zij nu ook. Als zij dankbaar zijn, zorgen hebben, of verdriet, dan staren ze in dat vlammetje en dan weten ze zich geborgen.

"Waar kom ik vandaan? Waar komt mijn familie vandaan?"

Programmamaker Nathan de Vries onderzoekt aan de hand van de Schokker geschiedenis in hoeverre het een probleem is dat hij het verhaal van zijn eigen Ghanese roots nauwelijks kent. Hij gaat hiertoe ook in gesprek met collega-journalist Crystalina Agyeman van NOS Stories. Zij is net als hij van Ghanese komaf, maar is juist zeer vertrouwd met haar Afrikaanse familieverhaal.

'Muziek eerste trigger'
Chrystalina begon zich als puber voor het eerst Ghanees te voelen, vertelt ze. Net als bij de Schokkers speelde muziek daarin een grote rol. "Dat was de eerste trigger. Door muziek leer je een cultuur of een land nu eenmaal goed kennen."

Ze raadt Nathan aan om op reis te gaan naar Ghana, ook in het belang van zijn eventuele toekomstige kinderen. "Want zij gaan hoe dan ook vragen stellen, net als jijzelf nu doet. Op een gegeven moment komt die identiteitsvraag in je leven. Waar kom ik vandaan? Waar komt mijn familie vandaan?"

Podcastmaker Nathan de Vries tijdens een etentje met collega-journalist Crystalina Agyeman, die haar Ghanese roots al wel diepgravend heeft onderzocht.

Het is volgens journaliste Chrystalina ook belangrijk om te weten waar je vandaan kom, omdat je inspiratie kunt putten uit je eigen familiegeschiedenis. En je kunt er lessen van leren.

Dat is precies de reden waarom Schokker nazaat Jan Kwakman uit Vollenhove het zo belangrijk vindt om het verhaal van zijn voorouders te leren kennen en doorvertellen. Hij is een van de leiders van het Schokkerkoor. Hij hecht aan het verhaal van zijn voorouders, omdat de geschiedenis de volgende generaties niet alleen helpt te wortelen, maar ook op hun plaats zet.

"Het leven is maar kort, geniet ervan. En laat een ander niet vallen. Help elkaar."

"Op veel plaatsen in de wereld worden op dit moment mensen met huis en haard verdreven," zegt Jan. "Schokkers hebben dit ook meegemaakt. Niet op een gewelddadige manier, maar ze werden wel min of meer gedwongen." Daarom is het volgens hem belangrijk dat mensen kennisnemen van de geschiedenis van Schokland, en over de onderlinge saamhorigheid van de eilanders. "Dat gevoel van verbondenheid van toen zou in ons polariserend Nederland ook eens wat meer boven moeten komen."

De Schokker les van Jan Kwakman: "Jongens, we zijn hier met elkaar, probeer een beetje voor elkaar te zorgen. Het leven is maar kort, geniet ervan. En laat een ander niet vallen. Help elkaar".

Podcastmaker Nathan de Vries in gesprek met Schokker nazaat Jan Kwakman uit Vollenhove

Al concluderend, stelt Nathan dat zijn gesprekken met de Schokker nazaten hem verder hebben geholpen. Het is niet meteen een probleem dat hij zijn Ghanese kant niet kent, maar het is wel een gemis. Kennis van het land van zijn vader zou een verrijking betekenen.

"Een zoektocht naar mijn oorsprong voelde voor mij als een stap terug in de tijd. Ik ben dertig, ik wil vooruit, ik wil niet achterom kijken. Maar als je je wortels blootlegt, zet je je leven niet op de handrem, zo heeft de geschiedenis van de Schokker nazaten me geleerd."

"Juist als je weet waar je vandaan komt, gaat er gaat een wereld voor je open."