omroep flevoland

Jonge boeren in Flevoland staan voor een grote uitdaging bij overname van het familiebedrijf. De sterk gestegen grondprijzen maken het steeds moeilijker om de financiering rond te krijgen en daarmee toekomst van het bedrijf veilig te stellen.

"De prijs van één hectare grond is ontzettend hoog, soms gaat het wel over twintig, dertig, misschien wel nog veel meer miljoenen", aldus Tom van Wijk van het Flevolands Agrarisch Jongeren Kontakt (FAJK). De prijs van landbouwgrond in Flevoland is de afgelopen vijf jaar in sommige gevallen zelfs verdubbeld.

Grondeigenaar
Hoewel stijgende grondprijzen de vermogenspositie van bedrijven versterken, maken ze het volgens landbouweconoom Evert Los van de Aeres Hogeschool voor jonge boeren moeilijker om een bedrijf over te nemen. "Sommige bedrijven hebben eigendomsgrond. Dan profiteer je natuurlijk ook wel mee van die grondprijsstijgingen. Maar voor bijvoorbeeld kleinere bedrijven of pachtbedrijven die eigenlijk die grond niet in eigendom hebben, wordt het een lastig verhaal met de hoge grondprijzen."

De hoge prijzen kunnen leiden tot spanningen en scheve gezichten binnen families. Ook wordt niet openlijk over het thema gesproken. "Het is natuurlijk iets heel privés", zegt Tom van Wijk. "Als je geen enig kind hebt bijvoorbeeld, dan kun je familieleden hebben die het moeten gunnen, want die kunnen ook hun eigen zegje doen of ook zeggen van, joh ik wil mee participeren."

Compensatie
Wanneer één van de kinderen het bedrijf wil overnemen, moeten de andere kinderen gecompenseerd worden om scheve gezichten te voorkomen. "De waarde van het bedrijf moet verdeeld worden over de familie, en dat is een moeilijke puzzel als er meerdere erfgenamen zijn", zegt Evert Los.

Soms wordt er gekozen om een deel van de grond te verkopen en deze terug te pachten om zo aan het nodige kapitaal te komen. Maar daarmee ontstaat ook een risico voor de toekomst. Zonder grond wordt een bedrijf kwetsbaarder en is de continuïteit volgens Los moeilijker te waarborgen. "Denk aan discussies in de melkveehouderij omtrent grondgebondenheid. Als je daar dan grond weghaalt onder het bedrijf is dat eigenlijk gewoon iets wat eigenlijk niet wenselijk is voor de meeste ondernemers."

Een alternatief is het onderverdelen van de grond in enerzijds gebruiksrecht door de boer en anderzijds het bloot eigendom. Dat is een vakterm die inhoudt dat je op papier het eigendom overdraagt. Evert Los vertelt dat deze constructie onder meer wordt toegepast door investeringsfondsen. Het levert geld op voor de boer, maar nadeel blijft dat het eigendom verloren gaat.

"Het is een soort noodoplossing om zo'n bedrijfsovername te financieren, maar je vreet tegelijkertijd je bedrijf eigenlijk op." Daarmee is het een uitsterfconstructie, omdat het maar één keer toegepast kan worden. De bedrijfsopvolger heeft op zijn oude dag dan eigenlijk niets meer om over te dragen.

Familiebank
Een andere optie is de familiebank-constructie. In dat geval verstrekt de familie een lening aan de opvolger. "Het vermindert de hypotheeklast voor de bedrijfsopvolger en het houdt het familievermogen binnen de familie", zegt Los hierover. Hij legt uit dat deze constructie steeds populairder wordt in de sector.

Evert Los adviseert jonge boeren om goed na te denken over de financiële lasten: "Het is aan de ene kant natuurlijk heel mooi dat ze het enthousiasme hebben om in die sector aan de gang te willen gaan. Tegelijkertijd op het moment dat bij zo'n overname de financieringsdruk zo hoog wordt, dat moet wel bij je passen."

Los geeft aan dat jonge boeren het moeilijk kunnen hebben door de hoge druk en stress die het boerenbedrijf met zich meebrengt. De hoge kosten en verplichtingen die gepaard gaan met het financieren van een boerderij spelen hierbij een grote rol. Ondanks het enthousiasme dat jonge boeren vaak hebben, is het volgens de landbouweconoom belangrijk dat ze goed nadenken of het boerenleven echt bij hen past.

Bahama's
Tom van Wijk laat weten dat hij positief blijft, ondanks de uitdagingen die er zijn bij een bedrijfsovername, maar ook met het huidige politieke klimaat. Het rendement pakken van bedrijf dat op papier miljoenen waard is, en verkassen naar een tropisch eiland zien veel boeren volgens hem niet zitten.

"Dan denk ik dat heel veel mensen daar hartstikke ongelukkig van worden, want ik zelf vind het hartstikke mooi om buiten elke dag in het veld te zijn en te kijken naar de gewassen die groeien. Dat ga je op de Bahama’s niet zien denk ik."