omroep flevoland

Steeds meer bronzen en koperen kunstwerken die in de openbare ruimte staan, zoals De Tong op de Knardijk, worden vernield. Kunstenaars uit Flevoland zeggen dat er meer aandacht moet zijn voor materiaalkeuze, locatie en beveiliging om vandalisme tegen te gaan.

Beeldend kunstenaar Frans van der Ven uit Almere vindt het 'heel zonde' dat steeds meer bronzen en koperen beelden worden vernield. "Voor veel kunstenaars is brons een ideaal materiaal, het heeft een eeuwigheidswaarde", legt hij uit.

Toch vindt Van der Ven dat het belangrijk is om na te denken over alternatieve materialen en creatieve oplossingen tegen vandalisme. Zo suggereert hij het gebruik van een 3D-printer om koper te imiteren. Volgens hem zou het kunstwerk dan minder aantrekkelijk zijn voor mensen met kwade bedoelingen.

Groot nadeel
Kunstenaar Erik Wallenburg uit Zeewolde weet als geen ander hoe het is om te maken te krijgen met vernielingen aan je werk. Zo is zijn Vlindermonument ooit beschadigd met boren en zagen. Het kunstwerk stond in zijn eigen woonplaats. Hoewel hij de vele voordelen van werken met brons kent, ziet hij ook één groot nadeel: "Mensen willen het hebben."

Van der Ven en Wallenburg vinden het vanzelfsprekend dat kunstenaars de risico's op vandalisme en diefstal meenemen in hun werk. Beperkingen zijn volgens hen altijd onderdeel van de beeldhouwkunst. "Daar moet op een creatieve manier mee worden omgegaan", aldus Van der Ven.

Wake-upcall
In 1985 maakte beeldhouwer Siemen Bolhuis uit Almere een kunstwerk voor de Rabobank in Almere. Het ging om bronzen hekken die tien jaar lang onaangetast bleven. Helaas werd dit kunstwerk daarna vernield door een groep dronken mannen.

"Dat was echt een wake-upcall", zegt Bolhuis. Sinds dat incident heeft hij altijd extra maatregelen genomen wanneer hij met brons werkt. Dat wordt gegoten in een mal en is van binnen hol. Dit vult hij op met schotten, zodat het niet zomaar doorgeslepen kan worden. Bolhuis zorgt ook voor extra bevestigingspunten.

Hij ziet deze voorzorgsmaatregelen niet als een beperking van zijn creatieve vrijheid. "Twintig tot dertig jaar geleden hoefden we hier inderdaad geen rekening mee te houden, maar vandalisme en diefstal passen nu eenmaal in het huidige maatschappelijke beeld," zegt hij. "Daar moeten we op bedacht zijn."

"Het is een fabel dat brons of koper heel kostbaar is"

"Een open en afgelegen plek is natuurlijk kwetsbaarder", zegt Van der Ven. Toch benadrukt hij dat de weidse locatie waar de De Tong staat, een essentieel onderdeel van het kunstwerk is. "Een lastige overweging dus", aldus de kunstenaar.

Verder zullen kunstenaars in samenwerking met de gemeente ook goed moeten nadenken over beveiliging, zeggen de drie. Denk aan het plaatsen van camera's, voldoende licht of sensoren die verstopt zitten in het beeld.

Geen goudmijn
Bolhuis geeft aan dat kunstenaars meestal geen nieuw brons of koper gebruiken in hun werk. "Koperdieven richten grote schade aan, maar het levert hen relatief weinig geld op. Het is een fabel dat brons of koper heel kostbaar is."

De drie beeldhouwers vinden dus dat ze met hun tijd mee moeten gaan. De vandalen kunnen ze niet tegenhouden, dus moet het zo min mogelijk aantrekkelijk voor hen worden. Daarnaast doen ze een oproep: "Het levert niet veel op, dus blijf er vanaf", aldus Wallenburg.

Overigens zijn het niet alleen kunstwerken die worden vernield. In 2015 werden bijvoorbeeld de ijzeren leuningen gestolen van bruggen over de Lage Vaart en over de A6 bij Almere.