omroep flevoland

De argumenten die de nieuwe busvervoerder in Flevoland EBS gebruikt als verklaring voor de vele uitgevallen busritten, worden tegengesproken door meerdere betrokken partijen. Dat blijkt uit onderzoek van Omroep Flevoland. EBS wijt de problemen aan een reeks onvoorziene factoren, maar volgens anderen waren die factoren al voor de start van de EBS in december bekend.

"Een te positieve verwachting", zo verklaart EBS zelf dat het personeelstekort uiteindelijk zo hoog kon oplopen. Volgens EBS doen meerdere factoren de vervoerder de das om.

Hoe groot is het tekort?
EBS verklaart minimaal tachtig buschauffeurs te missen om een betrouwbare dienstregeling te rijden in de hele concessie (dus Flevoland, Gelderland en Overijssel). De provincie geeft aan dat het voorgespiegelde tekort op 3 november ongeveer elf chauffeurs was. In Flevoland waren er twee weken geleden volgens de vervoerder 27 chauffeurs aangenomen, maar is er nog altijd een tekort van 25 tot 30 chauffeurs.

Minder overstappen van vorige vervoerders
Als een vervoerder een concessie overneemt, gaan de buschauffeurs in principe altijd mee, behalve als ze willen overstappen naar een ander werkgever. EBS laat in eerste instantie weten dat het merendeel van de chauffeurs is overgegaan, maar wel minder dan ze hadden verwacht. Daardoor zou een personeelstekort zijn ontstaan.

Omroep Flevoland deed daarom navraag bij EBS. Die zegt nu dit 'niet helemaal zorgvuldig' geformuleerd te hebben. Het gaat volgens de huidige vervoerder om het aantal beschikbare chauffeurs (oftewel de chauffeurs die niet ziek zijn) dat was overgegaan. Dat aantal beschikbare buschauffeurs zou veel minder zijn dan verwacht.

Ook voegt EBS toe dat één op de vier chauffeurs die overkwam niet inzetbaar zou zijn geweest door ziekte. De vorige vervoerders zouden dat onder andere hebben opgelost met personeel van andere locaties, die niet overkwamen naar EBS.

Oude vervoerders hebben ander beeld
De oude vervoerders hebben een ander beeld. In de verplichte gesprekken die zij hebben gehouden met EBS moesten ze bepaalde zaken overdragen. In de maanden voorafgaand op het overgaan van de concessie deelden ze daarom ook gegevens over ziekte.

Zowel Arriva als Connexxion geven bij Omroep Flevoland aan dat het percentage ziekteverzuim dat in eerste instantie werd doorgegeven aan EBS niet in grote mate afwijkt van het percentage bij het moment dat EBS de dienstregeling overnam. Arriva geeft aan dat het algehele verzuimpercentage bij hen redelijk stabiel was. Connexxion laat weten dat de percentages nagenoeg hetzelfde waren. Kortom, de verwachtingen die bij EBS geschetst zijn, zouden bij de overdracht uiteindelijk grotendeels zijn uitgekomen, zeggen de oud-vervoerders.

De vervoerders geven ook aan dat er soms collega's van andere vestigingen werden ingezet, maar niet structureel. Die gegevens worden ook niet meegenomen bij de cijfers die aan EBS zijn verstrekt.

Verlof is al ingepland
Een andere factor die volgens EBS meespeelde was het feit dat het verlof al was ingepland. Die vakanties en andere vrije dagen zouden geen rekening houden met de uitgebreide nieuwe dienstregeling van EBS, aldus de huidige vervoerder in Flevoland.

De vorige vervoerders laten Omroep Flevoland weten inderdaad al afspraken te hebben gemaakt met de werknemers over verlof na het ingaan van de nieuwe concessie, maar dat dat met EBS is kortgesloten. Ook moest Connexxion dat naar eigen zeggen doen, omdat EBS pas bij de overgang de werkgever is. Verder zou het opgenomen verlof in de maanden voorafgaand aan de overgang kenbaar zijn gemaakt bij EBS en dus bekend zijn bij de nieuwe vervoerder.

Gingen veel chauffeurs met pensioen?
Het tekort aan chauffeurs zou daarnaast ontstaan zijn omdat veel chauffeurs uitstromen vanwege pensionering, zegt EBS. Daardoor heeft EBS vanzelfsprekend nieuwe chauffeurs nodig.

Maar ook hier hebben de oud-vervoerders, naar eigen zeggen, op tijd informatie als leeftijdsopbouw van de chauffeurs gedeeld met EBS.

Werving minder succesvol dan gedacht
Verder ging het werven van buschauffeurs volgens EBS niet volgens plan, want er hebben zich minder chauffeurs gemeld dan verwacht. De werving heeft EBS na de zomer van 2023 ingezet, blijkt uit antwoorden van de provincie op vragen van de ChristenUnie. Er is al langer sprake van een tekort aan chauffeurs. Dat tekort speelt landelijk, valt ook te lezen in brieven van de provincie.

De vervoerder probeerde zowel mensen met de geschikte papieren te vinden als mensen op te leiden. Die opleiding duurt vier maanden, laat een woordvoerder weten.

Daling ziekteverzuim en uitzendkrachten
Ook had EBS, naar eigen zeggen, een daling van het ziekteverzuim verwacht. Die verwachting zou gebaseerd zijn op eerdere situaties. Toen EBS namelijk eerder een concessie overnam, was er een daling van verzuim door ziekten. Die afname bleef in december in Flevoland alleen uit.

Daarnaast was de beschikbaarheid van uitzendkrachten dramatisch lager dan verondersteld, zegt EBS.

Nieuwe plek bussen
Tot slot speelt, volgens EBS, ook de nieuwe plek voor bussen een rol. De bussen kunnen door het volle stroomnet niet worden opgeladen in het centrum van Lelystad en in Emmeloord zoals bedoeld, maar op Lelystad Airport en in Nagele.

Daardoor moeten chauffeurs langer rijden naar het startpunt van hun rit en zijn meer chauffeurs nodig. Dit wordt EBS na de zomer, zeker voor september, duidelijk blijkt uit eigen antwoorden en stukken van de provincie.

In de tussentijd is het personeelstekort in het openbaar vervoer in Nederland toegenomen. Op meerdere plekken in Nederland wordt daarom gereden met een afgeschaalde dienstregeling. Alleen Connexxion reed niet met een afgeschaalde dienstregeling. Arriva reed sinds de coronaperiode met een afgeschaalde dienstregeling en heeft die in oktober 2023, twee maanden voor de overgang naar EBS, weer volledig gereden.

De provincie sprak wel met EBS over het personeelstekort. Ze gaven zelfs aan dat een aanpassing in de dienstregeling mogelijk was, als daarmee vergelijkbare problemen in Overijssel en Gelderland voorkomen konden worden. EBS gaf volgens de provincie in de gesprekken aan dat het goed zou komen.

Lees ook: Provincie gaf EBS de mogelijkheid om dienstregeling voor de start af te schalen

EBS
Uiteindelijk trok EBS in januari de conclusie dat afschaling de enige oplossing was om betrouwbaar bussen door de provincie te laten rijden. In een reactie op de bevindingen van Omroep Flevoland zegt EBS dat er op constructieve manier contact is geweest tussen hen en de oude vervoerders. Ze verwijten de andere vervoerders niets.

"Met de informatie die wij hebben ontvangen, de verwachtingen en inschattingen over het benodigde aantal chauffeurs en over de ontwikkeling van het aantal inzetbare chauffeurs en de mogelijkheden die wij zagen om extra chauffeurs te werven hebben wij lang de verwachting gehad dat we bij de start niet met zo’n groot personeelstekort zouden zitten als het geval is. Achteraf kun je stellen dat we daarin een te positieve verwachting hebben gehad."