omroep flevoland

Drie jaar brugklas met alle niveaus bij elkaar in één groep, de zogenoemde middenschool, is dat een goed idee? Scholengemeenschap Lelystad (SGL) experimenteerde in de vorige eeuw jarenlang met dit type onderwijs. De scholieren van toen zijn inmiddels veertigers en vijftigers. Hoe kijken zij terug op dit experiment? Dat vroegen we ze voor de korte documentaire 'Pionieren met Polderpubers' die bij Omroep Flevoland wordt uitgezonden.

De roep om kansongelijkheid in het onderwijs te verminderen, staat opnieuw op de politieke agenda. Het was ook één van de gedachten achter het middenschoolexperiment op de SGL in de jaren '70 en '80. PvdA-minister Jos van Kemenade wilde alle leerlingen gelijke kansen geven. Drie jaar lang moesten alle pubers hetzelfde onderwijs volgen, ongeacht hun sociale achtergrond of intelligentie.

Het beloofde land
Lelystad was in de jaren '70 net uit de klei getrokken. De stad was in aanbouw en trok veel Amsterdamse gezinnen die op zoek waren naar een betere leefomgeving. De huren waren laag en de huizen groot. Lelystad was het beloofde land en daarmee ook bij uitstek de plek om een experiment op te zetten.

De middenschool trok enthousiaste en vaak hoogopgeleide leraren uit heel Nederland. Alles moest anders en dat gaf de leraren veel ruimte. Gebruikelijke vakken als biologie en natuurkunde werden niet meer apart gegeven, maar gingen op in combinatievakken. Dit betekende ook dat leraren zelf het lesmateriaal moesten maken. De stencilmachine draaide op volle toeren.

Op de middenschool was ook veel ruimte voor de creatieve kant van de kinderen. Vakken als drama, techniek, koken en tekenen werden serieus genomen. Het draaide om hart, hoofd en handen. Daarbij stond niet het hoofd centraal, maar kregen alle drie de onderdelen evenveel aandacht.

Enthousiasme en twijfel
Het experiment trok scholieren uit de hele omgeving. Sommige ouders kozen er bewust voor om hun zoon of dochter naar de middenschool in Lelystad te sturen. Zo reisde er dagelijks vanuit Enkhuizen een groepje pubers met de bus op en neer naar de Lelystadse school. Toch was er in die tijd ook al veel scepsis over de onderwijsvorm. Niet iedereen stond erom te springen en sommige Lelystadse leerlingen weken uit naar Dronten, om daar naar de havo of het atheneum te gaan. Ouders wilden hun kind niet blootstellen aan 'een vaag PvdA-experiment'.

Afspiegeling van de maatschappij
Op de middenschool moesten kinderen van alle niveaus samenwerken. Hiervoor werd het projectonderwijs in het leven geroepen. Tieners ontdekten tijdens een project elkaars kwaliteiten. Waar de één goed was in het bedenken van een oplossing, kon de ander juist iets heel moois bouwen. Omdat leerlingen drie jaar samen optrokken en gezamenlijke projecten uitvoerden, was het idee dat de sociale klassenverschillen kleiner zouden worden. Ook ontdekten leerlingen nieuwe talenten, doordat ze vakken kregen als drama en koken. Iets waar ze als puber anders nooit mee in aanraking waren gekomen.

Achterstand
Na drie jaar middenschool was de aansluiting naar de havo of het atheneum voor leerlingen vaak lastig. De leerlingen waren niet gewend om huiswerk te maken of echt hard te studeren. Zij bleven dan ook regelmatig zitten. Toch kende de middenschool ook veel successen. Omdat leerlingen drie jaar de tijd kregen, groeide bij sommigen het zelfvertrouwen en ontdekten ze dat ze wel degelijk goed konden leren. Zij stroomden door naar een veel hoger niveau dan wat de lagere school hen had geadviseerd.

Het middenschoolexperiment stopte in de jaren negentig, toen de VVD aan de macht kwam. De geldkraan werd dichtgedraaid en het aantal uren voor de creatieve vakken werd verminderd. De SGL werd een 'gewone' middelbare school. Veel leraren die speciaal voor de middenschool naar Lelystad waren verhuisd, bleven gedesillusioneerd achter. Aan de tijd van het idealisme leek een eind te zijn gekomen.

Terug in de tijd
Enthousiaste kreten galmen door de lege gangen van de SGL. Het zijn de pubers van de jaren destijds die nu als volwassenen door de school lopen. Vol verbazing kijken ze rond, want er is in al die jaren weinig aan het schoolgebouw veranderd. Zelfs de tekeningen die ze dertig jaar geleden maakten, hangen nog aan de houten balken in de school.

Maar niet voor lang meer, want over een paar weken gaan de deuren van de school definitief op slot. De SGL gaat op in Porteum; een nieuwe schoolcampus waar de drie middelbare scholen van Lelystad gaan samenwerken.