omroep flevoland

Onder een voormalige timmerschuur op Urk zijn per toeval historische vondsten gedaan. Eigenaar Jelle Kapitein stuitte vlak na aankoop onder het gebouw op een waterput, gewelven, gebruiksvoorwerpen en een nog onbekend soort pijpenkop, allemaal van rond 1600. De vondst is uniek en geeft een inkijk in het dagelijks leven op Urk, zo'n 400 jaar geleden. Het plan om het gebouw te renoveren en gedeeltelijk tot woning om te bouwen heeft Kapitein daarom terzijde geschoven: "Ik wil het bewaren voor het nageslacht."

De oude timmerschuur in Wijk 5 valt op door de grote kozijnen aan de voorgevel. Het gebouw oogt wat vervallen, maar dat hield Kapitein eerder dit jaar niet tegen. Het overnemen van het pand was een langgekoesterde droom. "Veertig jaar geleden wist ik al dat ik dit gebouw ooit wilde kopen", vertelt Kapitein. "Urk is één van de oudste plekken van Flevoland, maar er is weinig ouds behouden." Met het kopen van de timmerschuur wilde hij daar verandering in brengen. Maar in de vergeten ruimtes àchter de timmerschuur bleek meer historie bewaard gebleven dan Kapitein ooit kon vermoeden.

Vinden zonder te zoeken
Kapitein loopt door het gebouw alsof hij er al jaren komt. "Ik hou van geschiedenis, dus hier word ik heel blij van." Niet gek ook, want de geschiedenis ligt hier voor het oprapen. "Het is niet eens zoeken, je loopt er gewoon tegenaan."

"Urk lijkt een best wel grote welvaart te hebben gehad"

Bij het opruimen van een aangrenzend gebouwtje treffen hij en zijn broer als eerste een gootsteen uit de zeventiende eeuw aan. En daarna gaat het hard. "We tillen hier een plaat op en daar is de put. Daar lijkt een schoorsteen te staan en dan kijk je erin en blijkt het een gewelf." Kapitein en zijn broer schakelen al snel 'onze plaatselijke deskundige, meneer Post' in om hen te helpen. Bij het voorzichtig afgraven van de lagen aarde openbaren zich meer en meer restanten van het leven rond 1600. Daarna volgen resten van wijnkruiken, voetjes van glazen en opvallend veel pijpenkoppen.

Tussen die pijpenkoppen zit ook een heel bijzonder exemplaar dat vragen opwerpt over het verleden van Urk. Op zijn telefoon toont Kapitein een foto van het groene pijpje, dat nu elders wordt onderzocht. "Het pijpje moet ongeveer van 1620 zijn, maar eigenlijk werden ze toen nog niet zo rijkelijk versierd. (...) Dus dit is niet van de gewone man geweest". De waterput, de gewelven en het bijzondere pijpje wekken de indruk dat de Urker geschiedenis toch rijker is dan werd gedacht, denkt de nieuwe vinder: "Zo'n waterput bouwen was een kostbare aangelegenheid. Die is meer waard dan de huisjes die erop gebouwd waren". Het idee dat Urk al eeuwen een arm en achtergelegen gebied is geweest zou daarom misschien niet juist zijn: "Er zijn inmiddels meerdere aanwijzingen dat Urk vroeger helemaal niet zo achtergesteld was en waarschijnlijk best wel grote welvaart heeft gehad.

Urk in 1668 (bron: Stadsarchief Amsterdam / Cornelis Koel)

"We waren levensgenieters toentertijd"

Er ontstaat zo een beeld van de bezigheden van Urkers op die paar vierkante meter, zo'n 400 jaar geleden. "We waren levensgenieters toentertijd", zegt Kapitein lachend. "En dat zijn we nog steeds".

In eerste instantie kocht Kapitein de gebouwen om de timmerschuur in ere te herstellen. "Ik wilde die in originele staat terugbrengen." De ruimtes daarachter wilde hij ombouwen tot woning. Die plannen zijn nu van de baan. Als de renovatie en graafwerkzaamheden klaar zijn, wil de vinder de vondsten openstellen voor publiek. Voor het bijzondere pijpje is nu al veel interesse, maar "die blijft hier en wordt in de vitrine tentoongesteld".

Het bijzondere pijpenkopje

Diverse vondsten