omroep flevoland

De nieuwe zes-partijen-coalitie van Lelystad krijgt het voordeel van de twijfel van de meeste andere fracties in de gemeenteraad. Maar dat ging niet zonder slag of stoot donderdagavond, tijdens een digitale raadsvergadering over de coalitiecrisis.

Na ruim drie maanden moeizaam onderhandelen rolde vorige week een principe-akkoord uit de bus tussen de zittende coalitiepartijen VVD en SP en de InwonersPartij, Leefbaar Lelystad, Mooi Lelystad en Forum voor de Ouderen.

VVD en SP gaven de voorkeur aan de vier nieuwe partijen, boven doorgaan met PvdA en D66. Dit omdat de oude coalitie het niet eens kon worden over samenwerking met andere fracties.

Zaterdag 13 juni beslissende dag
In de raadsvergadering werd duidelijk dat zaterdag 13 juni de beslissende onderhandelingsdag was. Er zaten toen nog negen partijen aan tafel. Eerst liep de VVD weg, vrijwel direct gevolgd door de combinatie van Inwonerspartij en Leefbaar Lelystad. Zij vormden samen met de SP een blok, waarbij Mooi Lelystad en Forum voor de Ouderen aanhaakten.

GroenLinks viel voortijdig af, net als de PVV. Die laatste partij haakte af omdat vasthouden aan het bestaande raadsprogramma, inclusief een paragraaf over duurzaamheid, onacceptabel was.

Twee partijen gaven in de raadsvergadering er blijk van grote moeite te hebben met de gang van zaken: Jong Lelystad en GroenLinks. De twee hadden in mei samen met Mooi Lelystad een voorstel gedaan om het 'motorblok' van de huidige vier partijen aan te vullen, maar de VVD had onvoldoende vertrouwen in nieuwkomer Jong Lelystad.

Fractievoorzitter Murat Aktan wilde weten waarom, maar hij kreeg van VVD-voorman Dennis Grimbergen geen antwoord dat hem kon overtuigen: "Er staan hele mooie dingen in uw programma, maar het staat alleen te ver van ons af. Het pas niet in de lijn die wij voor ogen hadden", zei Grimbergen.

Jong Lelystad teleurgesteld
Het stak een geregeld vinnige Aktan dat de VVD vervolgens wel koos voor het nauwelijks meer ervaren Mooi Lelystad van Bart Schopman. Die kreeg van Aktan het verwijt van twee walletjes te hebben gegeten en hem en GroenLinks te zijn afgevallen. Schopman ontkende en zei aan de onderhandelingstafel te zijn gebleven toen de laatste gesprekken liepen.

Aktan had ook kritiek op Forum voor de Ouderen. Hij vroeg fractievoorzitter Koen Dreesman wat die voor meerwaarde voor ouderen terugvindt in het raadsprogramma, dat door alle nieuwe coalitiepartners als leidraad blijft gelden voor het beleid. Dreesman noemde vooral levensloopbestendige woningen, maar dat overtuigde Jong Lelystad niet.

GroenLinks gepasseerd door InwonersPartij/Leefbaar
Ook GroenLinks voelde zich gepasseerd. Al was fractievoorzitter Sjaak Kruis aangenaam verrast dat hij op de laatste ochtend van de gesprekken ineens werd geaccepteerd door de InwonersPartij. Dat leidde tot niets, want Leefbaar Lelystad had moeite met GroenLinks. Fractievoorzitter Luc Baaten van de InwonersPartij benadrukte dat er de afgelopen weken een onlosmakelijke band met Leefbaar is ontstaan. "We zijn over onze schaduw heengestapt en hebben elkaar daarna niet meer losgelaten. Dat blijft zo."

GroenLinks verweet de SP dat die op het laatste moment de steun voor samenwerking met een linkse partij heeft opgegeven. De positie van de SP in een 'guur rechts college' (D66) wekte ook verbazing bij D66 en de ChristenUnie.

SP-fractievoorzitter Alexander Sprong verdedigde zijn keus om te blijven zitten met de onverholen steun voor het raadsprogramma en de plicht om de stad te willen blijven besturen.

Daarbij zal de SP sociale thema's als het sociaal domein niet door de bodem laten zakken, maar ingrijpen indien dat nodig is. "We willen niet dat de stad in een positie komt waarin de provincie en het Rijk gaan bepalen wat er hier gebeurt", aldus Sprong.

PvdA en D66 constructief kritisch in oppositie
PvdA en D66 toonden zich sportief en constructief, al betreurden zij het vertrek uit de coalitie. "Het nieuwe college is een breuk met de traditie van links/rechts die elkaar in balans hielden", aldus Emiel van der Herberg van de PvdA.

Beide partijen gaan met opgeheven hoofd maar kritische blik de oppositie in. Daarbij zal D66 scherp letten op wat de nieuwe coalitie van de veelkleurigheid in Lelystad maakt, zowel letterlijk als figuurlijk. Ook duurzaamheid en het sociaal-culturele beleid blijven voor beide partijen van groot belang.

Sowieso vroegen GroenLinks, PvdA en D66 aan de nieuwe coalitie hoe zij gaan inspelen op de economische gevolgen die de coronacrisis ongetwijfeld nog gaat nalaten. Zij vinden dat vasthouden aan het bestaande raadsprogramma van 2018 door vooral de VVD niet realistisch is.

De nieuwe oppositie wil dat er in september een open debat komt om over de coronacrisis te praten en het beleid eventueel bij te stellen. De aanstaande coalitie gaf aan hiervoor open te staan.

Nieuwe coalitie mogelijk volgende week geïnstalleerd
Het is de bedoeling dat de nieuwe coalitie, inclusief drie nieuwe wethouders, volgende week donderdag wordt geïnstalleerd. Dan vindt de laatste raadsvergadering voor het zomerreces plaats. Het is onder voorbehoud dat de nieuwe wethouders dan ook zijn gevonden. Daarover wordt begin volgende week meer bekend.

De meeste partijen hebben nu een streep onder de coalitiecrisis gezet, maar niet na vele verhitte gesprekken en discussies op social media. Burgemeester Ina Adema deed dan ook de dringende oproep aan de raadsleden om voortaan goed na te denken wat zij op Twitter en WhatsApp delen.