omroep flevoland

Met een paar flessen drank in de auto rijden Jan Willem Siebrand en Henk Nijenhuis naar Lemmer. De twee horen bij de verzetsgroep van Kampen en zijn op weg naar de Duitse Ortskommandant Hauptmann Fritz Jähle. Siebrand is een bekende van de Duitser. Als drankhandelaar levert Siebrand geregeld wijn en sterke drank aan de Duitse officieren. Het is de perfecte dekmantel; hij handelt met de vijand, maar zit ook bij het verzet.

Henk de Koning is gepensioneerd journalist en woont in Kampen. Hij heeft een boek geschreven over het leven van drankhandelaar Jan Willem Siebrand. "Het was een hele gewaagde dubbelrol die hij speelde", zegt De Koning over de werkwijze van Siebrand in de Tweede Wereldoorlog. "In zijn fabriek kwamen hoge Duitse officieren, maar in dat zelfde pand, in een andere ruimte, zat de Overijsselse ondergrondse."

Het verzet in Kampen maakt zich zorgen om de Noordoostpolder. In de dijk bij Lemmer zijn diepe gaten gegraven. Gaten om later dynamiet te plaatsen. Het is onderdeel van het Duitse plan om zich te verdedigen tegen de geallieerden. Zodra de Canadezen de polder in trekken zal de springstof in de dijk tot ontploffing worden gebracht. De net drooggevallen polder zal vol kolken met water. De oprukkende bevrijders zullen hun opmars moeten staken en de vluchtende inwoners zullen voor chaos zorgen op de smalle dijkwegen. Dat alles zorgt voor voldoende tijd voor Duitsers om zich terug te trekken en te herpakken.

Inspectie van de dijk
Om te voorkomen dat de Duitsers de noordelijke dijk van de Noordoostpolder daadwerkelijk vernietigen, wil het verzet de Duitse officieren omkopen. De flessen drank in de auto van Siebrand, openen deuren in Lemmer. Na enkele borreltjes mogen drankhandelaar Siebrand en verzetsman Nijenhuis de dijk bij Lemmer bekijken. Normaal gesproken is dit verboden gebied maar de Duitse bevelvoerder in Lemmer Hauptmann Jähle neemt het tweetal uit Kampen mee naar de gaten in de dijk.

"Ein Wunder für Landwirtschaft"

Ortskommandant Jähle weet dat het niet lang meer duurt voordat de Canadezen komen. Hij heeft ook door dat de drankenhandelaar en zijn maat bij het Nederlandse verzet horen en daar schuilt een voor de Duitser een kans om zijn eigen hachje te redden. Eenmaal op de dijk zegt hij dat hij onder de indruk is van het project en noemt de drooglegging ‘ein Wunder für Landwirtschaft’ (een wonder voor de landbouw).

Bevrijding via Lemmer
Fritz Jähle komt met zijn voorstel. Als Siebrand een goed woordje doet bij de Canadezen, dan zal de Ortskommandant niet de opdracht geven om de dijk op te blazen. Daarnaast is er een dwingend advies dat het verzet moet doorgeven aan de oprukkende Canadezen. Bevrijd de Noordoostpolder niet vanuit Kampen, maar trek er omheen en kom het gebied binnen via Lemmer. Dat is de enige manier waarop de Duister garandeert dat de dijk niet wordt opgeblazen.

En zo gebeurde het ook dat de geallieerden Kampen links lieten liggen en via de oude Zuiderzee-stadjes Vollenhove en Blokzijl richting Lemmer trekken. Daar treffen ze de gaten aan in de dijk. Ze waren niet gevuld met explosieven. In een schuurtje vlak bij de dijk vindt het verzet de Duitse explosieven. Hauptmann Jähle heeft zich aan zijn woord gehouden.

'De Schindler van Kampen'
Na de oorlog krijgt Siebrand geen erkenning voor zijn werk bij het verzet. Volgens auteur Henk de Koning kleeft het beeld aan de drankhandelaar dat hij een collaborateur is. De mensen op straat zagen wel de Duitsers zijn drankhandel in gaan, maar zagen niet dat het verzet er ook was. "Hij had gehoopt dat na de oorlog wel begrepen werd wat hij had gedaan."

"Ik vergelijk het altijd met Schindler" zegt De Koning. Het verhaal is bekend geworden door een film die Steven Spielberg over deze man maakte. "Een fabrikant van pannen werkt zogenaamd samen met de Duitsers en weet daardoor heel veel mensen het leven te redden. Siebrand heeft ook op die manier gewerkt."

In de weken tot de bevrijding besteedt Omroep Flevoland geregeld aandacht aan 75 jaar vrijheid. Deze verhalen zijn mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van het Vfonds.