omroep flevoland

Onhygiënische situaties, inzet van onjuiste beroepskrachten, een veiligheids- en gezondheidsbeleid dat niet voldoet en onvoldoende pedagogische coaching: kinderdagverblijven in Flevoland hebben niet alle zaken op orde. Dat blijkt uit een analyse van bijna 300 inspectierapporten van GGD Flevoland door vier masterstudenten van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU).

Om de kwaliteit van de kinderopvang in de gaten te houden, voert de GGD jaarlijks onaangekondigde inspecties uit. Dit doet de gezondheidsdienst in opdracht van gemeenten. Tijdens een inspectie kijkt de toezichthouder onder andere naar 'personeel en groepen' en 'veiligheid en gezondheid'.

Uit een analyse van de 272 inspectierapporten van 2023 blijkt dat alleen al in de gemeente Urk 17% van de kinderdagverblijven het personeel niet goed had ingeschreven in het Personenregister Kinderopvang of dat personeel niet in het bezit was van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Beide zijn verplicht.

Bovendien scoort 27% van de kinderdagverblijven in de gemeente Lelystad een onvoldoende op het ‘veiligheids- en gezondheidsbeleid’. Personeel weet hierdoor bijvoorbeeld niet goed wat het moet doen in gevaarlijke situaties.

Onbeoordeeld
Het is niet standaard zo dat alle onderdelen van kinderdagverblijven elk jaar worden onderzocht. De domeinen waarop de GGD inspecteert, zijn onderverdeeld in subcategorieën. Bijna de helft (43,8%) van deze categorieën binnen de domeinen 'personeel en groepen' en 'veiligheid en gezondheid', bleek in het afgelopen jaar niet beoordeeld te zijn tijdens de inspecties.

Dat is met opzet, zegt Natascha Rol, manager toezicht bij GGD Flevoland,. Volgens haar komt dit door de nieuwe flexibele inspecties. Hierbij wordt gewerkt met toezichtprofielen. Dat profiel bepaalt hoe een inspectie uitgevoerd wordt.

Een kinderopvang waarbij eerdere inspecties zonder problemen verliepen, krijgt een groen profiel. Bij deze opvang zal de GGD op enkele aspecten controleren, en dus niet op alles. De aspecten waarop de GGD controleert, worden jaarlijks afgewisseld zodat er na drie jaar wel op alles is gecontroleerd.

"Als de inspectie kwam (..) werden de groepen die onderbezet waren op de juiste hoeveelheid leidsters gebracht"

Geel, oranje of rood profiel
Heeft de GGD wel (lichte) zorgen, dan kan een opvang een geel, oranje of zelfs rood profiel krijgen. Bij een rood profiel wordt er wel op alle aspecten gecontroleerd. De overstap naar het flexibele toezicht zou volgens Rol moeten zorgen voor eerlijkere inspecties.

Maar volgens zes (oud-)medewerkers die hun verhaal willen delen, zijn de inspectierapporten geen goede weergave van de werkelijkheid. Naar aanleiding van een artikel van het AD in 2023 en de analyse van de rapporten spraken de VU-studenten met verschillende medewerkers, oud-medewerkers en ouders van wie kinderen naar de opvang gaan.

De situatie is véél grimmiger dan de GGD laat blijken, aldus de (oud-)medewerkers. "Als de inspectie kwam, dan werd er snel naar het kantoor boven gebeld en werden de groepen die onderbezet waren op de juiste hoeveelheid leidsters gebracht", vertelt een oud-medewerkster van een kinderopvang in Almere.

Ter illustratie

"Het moet net het juiste moment zijn. Het kan 364 dagen goed zijn en dan die ene dag niet, of andersom." Dit maakt het waarborgen van de kwaliteit van de kinderopvang lastiger volgens Rol.

Toch kunnen kinderopvangvestigingen een redelijke inschatting maken wanneer de GGD op de stoep zal staan zegt een medewerker: "Als ze bijvoorbeeld bij één vestiging van de kinderopvang zijn geweest dan weet je vrijwel zeker dat ze binnen zes weken ook de andere vestigingen zullen bezoeken."

Ongekwalificeerd personeel
Wanneer de GGD arriveert voor een inspectie wordt er volgens de medewerkers snel een collega opgeroepen met de juiste kwalificaties om voor een groep te staan, maar regelmatig wordt er gebruik gemaakt van ongekwalificeerd personeel.

Tegen de regels in belanden stagiaires als gewone medewerkers op de werkvloer. "Kinderdagverblijven laten nóóit aan de buitenwereld weten dat ze personeel inzetten dat nog geen diploma heeft. Maar het gebeurt overal", zegt een medewerker die al achttien jaar werkzaam is binnen de sector.

"Ik heb zes rondleidingen gehad voordat ik de juiste kinderopvang vond

Zorgen van ouders
Ook ouders spreken hun zorgen uit. "Mijn jongste kwam thuis met een blauwe neus en ze weten niet wat er is gebeurd of hoe dat is gebeurd, want mijn kind is niet uit zichzelf naar hen toe gekomen voor troost", vertelt Kelly Kalenkamp over een opvang in de Noordoostpolder.

Na meerdere incidenten heeft Kalenkamp haar kinderen van de kinderopvang afgehaald. Ook andere ouders staan voor een uitdaging bij het vinden van de juiste opvang. "Ik heb zes rondleidingen gehad voordat ik de juiste kinderopvang vond", zegt een ouder moedeloos.

Bij iedere kinderopvang die ze bezocht, waren er zaken niet op orde. Van oma’s die op de groep stonden vanwege de personeelstekorten, tot het eten van junkfood als lunch.

Twee jaar op wachtlijst
Volgens de Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (Boink) zijn de wachtlijsten bij de kinderopvang ontzettend lang. "Bij ons moet je zeker twee jaar op de wachtlijst staan", meldt een medewerker van een kinderopvang.

Ben je als ouder niet tevreden over de opvang, dan is het door de lange lijsten bijna onmogelijk om te wisselen van kinderdagverblijf.

Banen in overvloed
De kwaliteit van de opvang en de veiligheid van de kinderen lijken te lijden onder het personeelstekort. Sinds 2015 blijft het aantal medewerkers in de kinderopvang groeien. Een aantal dat naar verwachting van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) de komende tien jaar nog zal toenemen.

Toch blijft het aantal vacatures groter. Voor werkgevers blijft het hierdoor lastig om geschikt personeel te vinden. Zo lang het personeelstekort aanhoudt, zal het naar alle waarschijnlijkheid een uitdaging zijn om de kwaliteit van de kinderdagverblijven te waarborgen, concluderen de VU-studenten in hun onderzoek.

Dit artikel is geschreven door Rachel Barten, Doutsje de Boer, Tessa van Groeningen & Maya Luz Hartog. Masterstudenten van de Vrije Universiteit Amsterdam.