Leraren klagen vooral over administratieve werklast

'Boekhouding belangrijker dan lesgeven'

'Alles moet bijgehouden worden'

Leerkrachten te druk met administratie

FLEVOLAND • Vr 7 april 2017 | 11:48 • Vrijdag 7 april 2017 | 11:48
Leerkrachten in het basisonderwijs ervaren veel werkdruk. Dat blijkt uit een onderzoek onder bijna 700 leerkrachten door de regionale omroepen en de NOS. De hoge werkdruk komt ook naar voren uit de reacties van Flevolandse leraren. 

Veel klachten over administratieve werkdruk
Het zijn in de eerste plaats niet de grote klassen of lastige kinderen die zorgen voor de grote werkdruk. Oorzaak is vooral de verplichting om alles vast te leggen en te documenteren. Uit het onderzoek blijkt dat leerkrachten, die de werkdruk hoog vinden, massaal klagen over de administratieve werklast. Volgens veel docenten gaat het allang niet meer om lesgeven aan kinderen, maar is het belangrijkste dat de boekhouding klopt. "Alles moet bijgehouden worden", aldus één van de ondervraagden.

Onlangs maakte het CBS bekend dat het vak leerkracht in het basisonderwijs in de hoogste categorie zit als het gaat om hoge werkdruk, samen met koks, artsen en juristen. Een Facebook-groep waarin leerkrachten hun krachten bundelen, heeft inmiddels meer dan 33.000 leden. Ze willen meer salaris en minder werkdruk. De leraren zeggen te gaan staken als hun eisen niet worden ingewilligd in de formatiebesprekingen voor het nieuwe kabinet.

Werkdruk krijgt een 8,5
We vroegen de leerkrachten de werkdruk die ze ervaren een cijfer te geven tussen de 1 en de 10, waarbij 10 staat voor een extreem hoge werkdruk. De Flevolandse leerkrachten kwamen uit op een gemiddelde van 8,5. In totaal deden 59 Flevolandse leerkrachten mee aan het onderzoek. Meerdere van hen gaven aan wel eens een burn-out te hebben gehad, sommigen zelfs meer dan eens. Anderen zijn bang om er eentje te krijgen. 

Doorwerken bij ziekte
Bijna alle leerkrachten zijn wel eens gaan werken terwijl ze eigenlijk ziek waren. "Want een invaller in je groep is ook niet altijd wenselijk", aldus meester Douwe uit Lelystad. "Invallers geven onrust en dan heb je na afloop weer extra werk, omdat je de rotzooi moet opruimen." 

Als er geen vervanging is, wat ook regelmatig voorkomt, wordt een vrije collega gevraagd om te komen werken of worden de kinderen verdeeld over de klassen. Met dat gegeven in het achterhoofd komen veel leerkrachten toch naar school. Anders zadelen ze hun collega's met een probleem op. En als ze zich dan toch ziek melden, geven meerdere leerkrachten aan dat de schooldirectie druk oplegt door direct te vragen wanneer ze weer komen. "Hierdoor heb je het gevoel dat je niet ziek mag zijn," aldus een Almeerse juf van de Flierefluiter.

Onderwijsinspectie
De oorzaak van het vele administratieve werk is vaak een combinatie van factoren. De leerkracht wordt aangestuurd door de schooldirectie en daar zit nog een bestuur boven. Al deze lagen worden in de gaten gehouden door de Inspectie op het Onderwijs. Die kijkt, naast de kwaliteit van de lessen, ook of alles goed wordt bijgehouden, of er niet te veel kinderen blijven zitten en of de cito-scores aan het einde van groep 8 wel hoog genoeg zijn. 

"Soms is het beter dat een kind blijft zitten, maar dat mag niet van schooldirectie. We gaan dan boven het percentage dat volgens de inspectie daadwerkelijk mag blijven zitten", aldus een juf van een school in Lelystad. Volgens haar moet voor leerlingen die toch overgaan een plan worden opgesteld. "Dat betekent: plan opstellen, gesprekken voeren, administratie etcetera."

Tien oplossingen voor minder werkdruk volgens de leraren
- Minder administratie
- Meer vertrouwen in de leerkracht
- 'Passend onderwijs' terugdraaien
- Kleinere klassen
- Meer ondersteunend personeel
- Minder strenge jaarurennorm
- Minder invloed onderwijsinspectie en CITO
- Meer salaris
- Minder vergaderen
- Geen lerarenregister

Vakbond wil vooral kleinere klassen
De Algemene Onderwijsbond (AOb) heeft eerder een eigen onderzoek gedaan naar werkdruk. Volgens de vakbond is het belangrijkste dat de klassen kleiner worden. Met minder leerlingen is er immers ook minder te administreren.

Ook 'meer handen in de klas' kan helpen: een onderwijsassistent kan een deel van de administratie op zich nemen. Tenslotte zouden schoolbesturen meer vertrouwen moeten geven aan hun personeel. Het gaat om hbo- of academisch opgeleide docenten die weten hoe je les moet geven. Het is onnodig om dat voortdurend tot achter de komma te controleren, aldus de bond.

Vertrouwen en waardering
Door de druk om alles bij te houden, missen de leerkrachten het vertrouwen in eigen kunnen. Dat staatssecretaris Dekker een register wil invoeren om bij te houden of de leraren wel goed geschoold zijn, zet de relatie met Den Haag nog verder onder druk. Waardering in salaris ontbreekt ook. Leraren in het basisonderwijs verdienen structureel veel minder dan docenten op middelbare scholen, terwijl zij allebei een hbo-diploma hebben. Ook wordt er bij maatschappelijke problemen snel gezegd dat deze onderwerpen meer aandacht moeten krijgen in de klas. "Kinderen eten niet meer gezond, hup programma in de basisschool, te weinig technisch opgeleide mensen, hup basisschool moet technieklessen gaan doen", aldus een juf uit Lelystad.

Conciërges worden gemist
Veel conciërges en onderwijsassistenten zijn de afgelopen jaren uit de school verdwenen. Dat werk komt terug bij de groepsleerkrachten, die nu pleiten voor een terugkeer van ondersteunend personeel. Ook om beginnende leerkrachten te helpen is weinig tijd en aandacht. Een beginnende juf uit Almere zegt daar het volgende over: "Ik word in het diepe gegooid en ik moet maar zien te zwemmen. Volgend schooljaar ga ik minder werken, omdat ik het fulltime niet volhoud voor de klas."

Fulltime vs parttime
Minder werken is niet altijd de oplossing. Veel leerkrachten geven aan hun vrije dagen te gebruiken om werk in te halen. Ook is het voor leerkrachten die parttime werken soms onduidelijk wanneer je wel of niet naar school moet komen. Van het hele team wordt vaak verwacht dat ze meedoen aan studiedagen, ook al is het op je vrije dag. Het is ook vaak onduidelijk of je extra moet komen voor vergaderingen, schoolreisjes of vieringen zoals kerst en sinterklaas.

Werkstress lijkt weinig te maken te hebben met de leeftijd en ervaring die leerkrachten hebben. Mensen die meer dan dertig jaar in dienst zijn, ervaren de werkdruk en de administratieve belasting even zwaar als mensen die pas begonnen zijn. Ook zijn er geen regionale verschillen te zien. 

Toewijding
Uit het feit dat docenten bij ziekte blijven doorwerken, valt af te leiden dat ze veel verantwoordelijkheid voelen voor hun groep.​ Om de lessen leuk te maken gaan ze op zoek naar bijzonder materiaal buiten de school. Dit wordt dan vaak in de vrij tijd gekocht en opgehaald. Ondanks alle druk die de baan met zich meebrengt, halen de leerkrachten ook veel plezier uit hun werk. Volgens juf Ilse van de Klimboom in Dronten is dat passie. "Liefde voor het vak. Want juf zijn is het leukste dat er is!"

WhatsApp ons!
Heb jij een tip of verbetering? Stuur de redactie van Omroep Flevoland een bericht op 0320 28 5050 of stuur een mail: rtv@omroepflevoland.nl!

Deel artikel

gerelateerde artikelen

recent nieuws