omroep flevoland

Twaalf ambtenaren, vier medewerkers van twee externe adviesbureaus, 1 wethouder en 39 raadsleden. Zij bogen zich allemaal over het onteigeningsdossier van stadscamping Waterhout en toch slopen er maar liefst negen fouten in het dossier. Kostbare gebreken, want door de fouten moet de onteigeningsprocedure helemaal opnieuw, met het risico dat de gemeente miljoenen extra uit moet trekken voor de aanleg van een weg naar het Floriade-terrein.

Feiten
Uit het donderdagavond vrijgegeven feitenrelaas dat de gemeente Almere intern opstelde na het fout lopen van de onteigeningsprocedure, blijkt niet alleen dat ambtenaren van de afdeling Dienst Stedelijke Ontwikkeling onzorgvuldig waren. Maar ook dat de politieke druk van verantwoordelijk wethouder Tjeerd Herrema ambtenaren in verwarring bracht. Tevens deden de ingehuurde adviesbureaus hun werk niet goed.

Enkele gebreken:

- het te onteigenen perceel heeft een verkeerde kadastrale aanduiding
- er staat een foutieve oppervlakte in het raadsbesluit
- Almere heeft de eigenaren van de camping op een verkeerde wijze aangeschreven
- er mist een grens op een tekening van het plangebied
- de gemeente heeft niet goed gemotiveerd wat er met de onteigende gronden gaat gebeuren.

Openbaarmaking
Het feitenrelaas is geanonimiseerd naar buiten gebracht. De Almeerse gemeenteraad stemde donderdagavond in om de geheimhouding, die sinds eind november op het stuk rustte, op te heffen. Onder meer Omroep Flevoland eiste op basis van de Wet openbaarheid bestuur inzage in het feitenrelaas. De gemeente Almere heeft inmiddels gesprekken gevoerd met de betrokken externe adviesbureaus en die geven aan geen bezwaar te hebben tegen de openbaarmaking van het stuk.

Zelf concludeert het college van burgemeester en wethouders dat er meerdere aanleidingen zijn voor de ontstane fouten. Er was sprake van tijdsdruk door een te optimistische planning, personele wisselingen, een groot aantal betrokkenen op het dossier en niemand die verantwoordelijkheid nam.

Wat is een voortoets?
In een onteigeningsprocedure is het gebruikelijk om alle papieren van te voren te laten controleren door Rijkswaterstaat Corporate Dienst voordat de procedure in gang wordt gezet. Dat gebeurt met een zogenoemde voortoets. Uit het feitenrelaas blijkt dat het belang van deze toets uit het oog is verloren door ambtenaren. De twee externe adviesbureaus hebben daarnaast niet doortastend opgetreden.

Mailwisselingen
Uit mailwisselingen tussen ambtenaren blijkt dat de dienst zich goed doordrongen is van de zorgvuldigheid waarmee het onteigeningsdossier moet worden behandeld. In maart schrijft een anoniem gemaakt persoon met de naam; ambtenaar 1:

"Hou svp goed voor ogen dat een onteigeningsprocedure een 'valkuilprocedure' is: er kunnen te snel teveel fouten gemaakt worden waardoor de Kroon geen besluit neemt en het terugverwijst. Daarmee verliezen we meer tijd dan met een zorgvuldige voorbereiding."

Te krap
Keer op keer waarschuwen ambtenaren elkaar dat de voortoets, die op 20 mei 2016 gepland staat, van essentieel belang is. Wel geven zij aan dat de planning misschien te krap is. Het onteigeningsvoorstel moet van wethouder Herrema nog voor de zomer aan de raad worden voorgelegd. De druk neemt toe. Halverwege april verandert de harde datum van 20 mei in de mails in 'de derde week van mei'. Eind mei wordt er in geen enkele ambtelijke mail meer gerept over een datum, dan wel de voortoets.

Dringend
In juni blijkt dat de externe adviseurs zich niet kunnen vinden in de concepttekst voor het voorstel waar de raad zich over moet buigen. Een medewerker van een van de externe bureaus mailt:

"..., voor de inhoud van het thans voorliggende raadsvoorstel kan ik onmogelijk aansprakelijkheid ervaren. Ingeval de gemeente persisteert in het thans voorliggende raadsvoorstel dan adviseer ik dringend om dit ter preventieve toetsing aan Rijkswaterstaat Corporate Dienst voor te leggen. Gelet op de beoogde besluitdatum is alsdan haast geboden."


Politieke druk
Ook vinden er in juni ambtelijke gesprekken met Herrema plaats. Tijdens deze gesprekken wordt er niet gesproken over de voortoets. Uit niets blijkt dat Herrema hier naar vraagt. De nadruk ligt meer op de toon van het collegevoorstel dat naar de gemeenteraad wordt gestuurd. Herrema wil dat duidelijk wordt gemaakt dat de camping niet goed mee werkt en waarom de onteigeningsprocedure geheim verklaard dient te worden. De eerder genoemde 'ambtenaar 1' past daarop het raadsvoorstel aan, waarin voor het eerst de foutieve kadastrale gegevens worden opgenomen, en stuurt deze aan de medewerkers van de twee externe bureaus met de woorden:

" (...)Meer benadrukken dat wij al zeer lang op zoek zijn naar een oplossing met de camping; Het risico benadrukken dat het niet verkrijgen van de gronden financiële consequenties heeft voor de gemeente (...) Om die reden ben ik even flink door de tekst gegaan en heb dit er van gemaakt. Hoe kijken jullie hier tegen aan? Dekt dit raadsvoorstel de lading bij aanbieding aan de Kroon?"

App-bericht
De raad neemt op 8 september het besluit om de onteigeningsprocedure te starten. Dat doet zij door met het stuk dat negen gebreken bevat, in te stemmen. Geen enkel raadslid valt de fouten op. Opmerkelijk is dan ook een app-bericht dat een raadslid vijf maanden eerder nog stuurde aan Herrema met de volgende tekst:

"Denk aan de kwaliteit juridische onderbouwing camping dossier. Gemeente Almere staat bij rechtbanken bekend om overmaat beroerde dossiers waardoor Almere veel zaken verliest (twee bronnen uit rechterlijke wereld)".

Externe bureaus wijzen naar elkaar
Wanneer Rijkswaterstaat laat weten dat het dossier niet in behandeling genomen kan worden en dat de procedure over moet, wordt duidelijk dat de voortoets niet heeft plaats gevonden. De twee externe adviesbureaus wijzen naar elkaar. Bureau 1 zegt geadviseerd te hebben om de voortoets te laten doen, maar dat bureau 2 adviseerde dat niet te doen. Ook waren de stukken op de datum dat de voortoets moest plaatsvinden, niet klaar.

Extern bureau 2 zegt hierover:
"(...) Reden hiervoor was, dat ons inziens sprake is van een relatief eenvoudige onteigeningscasus en dat er tussen met moment van voordracht en terinzagelegging gewoonlijk ruimte wordt geboden om tot het onteigeningsplan behorende stukken aan te vullen en/of te wijzigen."

Aansprakelijk
Inmiddels heeft de gemeente de twee adviesbureaus aansprakelijk gesteld voor het niet uitvoeren van hun werk. Of dit tot juridische procedures of een schikking leidt, is nog onbekend. De gemeente probeert er in eerste instantie met goed overleg uit te komen.

Ook zegt Herrema de bezem door de organisatie te hebben gehaald. Zo is de projectdirecteur van de Floriade eindverantwoordelijk gemaakt voor het project. Eerder was de projectdirecteur nog verantwoording schuldig aan de directeur van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, de laatste is daarmee buitenspel gezet.