omroep flevoland

Ruim een kwart van de windenergie die in Nederland op het land wordt opgewekt komt uit Flevoland. Dat tonen cijfers van het CBS aan. Flevoland is daarmee al jaren koploper. Waar is dat aan te danken?

"In eerste instantie aan onze boeren", zegt Jop Fackeldey, oud-wethouder van Lelystad en voormalig gedeputeerde van de provincie Flevoland. Hij noemt hun 'de pioniers van de windenergie'. Ze ontdekten dat een windturbine wel eens meer zou kunnen opbrengen dan bieten of aardappelen. "Vooral de combinatie van landbouw en windenergie was voor de boeren heel interessant", legt Fackeldey uit. Door het oplopen van de stroomprijs hebben de boeren er veel geld mee verdiend.

Flevoland ligt voor windenergie erg gunstig. De windsnelheid is hier hoger dan in andere delen van Nederland. Op het vlakke land en over het Markermeer en het IJsselmeer kan de wind aan kracht winnen. Wat ook meespeelt is dat veel molens in dunbevolkt gebied staan en er geen windbelemmering is.

Kassa
In de jaren tachtig verschenen de eerste windmolens in het polderlandschap en dat werden er in de loop der jaren steeds meer. Want ruimte in de polders was er genoeg. De molens maakten vroeger behoorlijk wat geluid. Jop Fackeldey vroeg eens aan een boer in het buitengebied van Lelystad of hij dat niet erg vond. "Welnee" was het antwoord. "Jij hoort telkens 'sjoef' als een wiek voorbijkomt", had de boer gezegd. "Ik hoor steeds 'kaching', het gerinkel van de kassa.

Verrommeld
Toch gebeurde er iets waar de provincie en de gemeenten niet blij mee waren. "Het landschap verrommelde", weet Fackeldey zich te herinneren. De molens stonden lukraak in het landschap, er zat geen eenheid in. Ze zagen er ook verschillend uit. Dat moest anders vonden de provincie en de gemeenten.

Eind jaren negentig besloot de gemeente Noordoostpolder om windenergie te clusteren. De dijken tegen het IJsselmeer werden aangewezen om daar grote windmolens te plaatsen. Dit was een gezamenlijk project van zo'n 100 agrariërs en energiebedrijf RWE. Vanuit Urk kwam er bezwaar tegen deze plannen. De windmolens zouden het historische aangezicht op Urk aantasten. Wat volgde was een lange periode van onderzoeken en verdere uitwerking van de plannen. Uiteindelijk werd het windpark in 2017 officieel geopend.

Nieuw was dat inwoners van de dorpen mede-eigenaar konden worden van deze parken. De oude kleinere molens moesten daarvoor plaatsmaken. De provincie moest de boeren zover zien te krijgen dat ze hun molens gingen afbreken en opnieuw gingen investeren in nieuwe en grotere molens. Dat kostte heel veel tijd en moeite, maar dat is gelukt. Dat kwam mede omdat inwoners van Flevoland mede-eigenaar van de windmolens konden worden en zodoende daarvan ook konden profiteren van de opbrengst.

Ambitie
Heeft Flevoland altijd de ambitie gehad om koploper op het gebied van windenergie te zijn? "Zeker niet", is het antwoord van Fackeldey. Het is ontstaan vanuit Flevolandse boeren die er een verdienmodel in zagen. Pas nadat de provincie en de gemeenten vonden dat het anders moest zijn de grote windparken tot stand gekomen. Toen ging het er vooral om hoge molens in een speciaal bedachte opstelling die rust moest brengen in het landschap. Rust in vergelijking met de grote verscheidenheid aan molens die er sinds de jaren tachtig staan en later zijn afgebroken.

De meeste oude molens die zijn afgebroken hebben een tweede leven gekregen. Zo zijn er twaalf windmolens verhuisd naar Kazachstan.