omroep flevoland

Als grote projecten zoals de Floriade mislukken, komt dat vaak door prestigedrang of verliefdheid van bestuurders op hun eigen project. Dat zegt Wouter Jan Verheul, universitair docent aan de TU Delft. Verheul onderzoekt prestigieuze stadsprojecten.

In Almere ging het volgens hem vooral mis in de vrijetijdssector. "Daar heeft men een paar keer de plank misgeslagen. Met een kasteel, de Floriade, Omniworld, de schaatshal die er niet kwam... Dat blijkt voor Almere lastig."

Er zijn meerdere redenen waarom gemeenten in miljoenenprojecten met een groot risico stappen, weet Verheul. Vaak komt daar prestige bij kijken. "Je wilt als bestuurder toch iets nalaten. Die drang, dat prestige-denken, zit er in bij het bestuur. Soms met de beste bedoelingen voor de stad, maar ook in de hoop om de geschiedenis in te gaan als iemand die iets moois heeft gepresteerd", zegt Verheul.

Verliefd op het project
Bij projecten die uiteindelijk uitlopen op een financieel fiasco, zoals de Floriade, zijn bestuurders volgens Verheul zo verliefd op het project, dat ze denken dat het vast wel goed komt met de realisatie en de kosten ervan. Bij grote tegenvallers afschalen of zelfs de stekker eruit trekken gebeurt daarom niet.

In de wetenschap wordt hiervoor de term 'escalatie van commitment' gebruikt. Als je er eenmaal aan begint, wil en moet je er ook mee door. Er zit al veel geld in, dus stoppen voelt niet als een optie. Het is een vorm van tunnelvisie, waarbij je volgens Verheul bij bestuurders vaak een enorm positivisme en enorme uitgelatenheid ziet. Kritiek wordt eigenlijk niet getolereerd.

"Dan worden er alleen maar 'ja-knikkers' bij elkaar gezet in de projectorganisatie. Er is dus intern geen kritische tegenspraak." Dat houdt de verkeerde dingen in stand, zoals de verliefdheid en het niet zien van fouten, aldus Verheul.

Kritiek wordt soms niet getolereerd

Weinig rekening met slecht-weer-scenario

Floriade later nog succesvol?
De gemeentelijk kosten voor de Floriade in Almere zijn zo'n 10 keer duurder uitgevallen dan in eerste instantie verwacht. Verheul ziet dat grote projecten soms, ondanks grote kostenoverschrijdingen, later toch een succes worden. Het beste voorbeeld is volgens hem het Opera House in het Australische Sydney.

"Daar was er ook een enorme kostenoverschrijding. Maar er is nu niemand die meer twijfelt aan de waarde van het Opera House voor Sydney of misschien wel heel Australië. Het is een beeldmerk geworden. Toeristen komen erop af en dat zorgt voor een enorme economische impuls voor het hele gebied. Zoiets zou dan ook in Almere bij de Floriade moeten gebeuren." De plek van een project zou dus een soort 'heilige grond' moeten worden. De kans daarop in Almere is volgens Verheul wel heel erg klein.