De lange, hobbelige weg naar de Floriade Expo 2022

ALMERE • Ma 11 april 2022 | 6:15 • Maandag 11 april 2022 | 6:15

De weg naar de Floriade in Almere was lang. Negen jaar, zes maanden en 18 dagen zijn er verstreken sinds het moment dat de gemeente Almere te horen kreeg dat de stad de Floriade 2022 mag organiseren. Maandag, met nog twee dagen te gaan tot de officiële opening van het evenement, zet Omroep Flevoland een aantal van de hoogte- en dieptepunten uit de aanloopfase op een rij.

Met de huidige kritiek in de Almeerse gemeenteraad is het haast niet voor te stellen, maar in november 2011 stemden de raadsleden unaniem in met het kandidaatschap voor het organiseren van de Floriade. De PVV, de SP en GroenLinks waren kritisch, maar ook zij gingen in het plan mee. "Fantastisch dat het unaniem is", zei voormalig wethouder Adri Duivesteijn destijds. "De Floriade zou fantastisch zijn voor Almere. Als we zoiets gaan doen, moet je dat ook echt als gemeenteraad met zijn allen doen."

De eerste twijfels over kosten
Vlak na het besluit ontstaan bij politieke partijen ook de eerste twijfels over de kosten voor het organiseren van de Floriade. De schatting is dat het evenement tussen de 180 en 230 miljoen euro gaat kosten, maar welk gedeelte van dit bedrag voor rekening van de gemeente komt, is dan nog onduidelijk. In het geheim krijgt de gemeenteraad eind juni 2012 te horen wat de definitieve plannen zijn voor de wereldtuinbouwtentoonstelling in 2022. Die plannen weten een meerderheid van de gemeenteraadsleden te overtuigen. Op 26 juni 2012 is het dan officieel; Almere wil de Floriade 2022 organiseren. Dit keer is het besluit overigens niet unaniem. De SP en de PVV stemmen tegen.

Bidbook gepresenteerd: 'Floriade kost 77 miljoen euro'
Op 3 juli 2012 presenteert Almere het bidbook. De tot dan toe geheime plannen voor de zevende editie van de Floriade komen naar buiten. Almere wil met de organisatie van het evenement in 2022 het gebied tussen de A6 en het Weerwater ontwikkelen. Er moet een groene wijk komen die het voorbeeld wordt voor toekomstige stadswijken in binnen- en buitenland.

De nieuwe stadswijk krijgt een glooiend landschap met allerlei soorten bomen, struiken en bloemen. Het gebied is 45 hectare groot en bestrijkt ook de plekken waar op dat moment nog camping Waterhout en jachthaven Haddock liggen. Ook worden voor het eerst concrete bedragen genoemd. De Floriade gaat 77 miljoen euro kosten. De gemeente en de provincie nemen hiervan elk tien miljoen euro voor hun rekening. De rest van de kosten moet worden gedekt door de kaartverkoop en bijdragen van sponsoren.

Daarna breken er voor de gemeente Almere spannende maanden aan. Op 24 september komt er zekerheid: Almere mag de Floriade 2022 organiseren. Toenmalig wethouder Duivesteijn glimt van geluk: "Er wordt soms wel meewarig gekeken naar Almere en ineens gaan we er met zijn allen heen. Dat is uniek!"

Vanuit de gemeente is er ook speciale aandacht voor Marc van Rooij. Deze Almeerder is geestelijk vader van het plan om de wereldtuinbouwtentoonstelling naar Almere te halen. Hij hoopt daarmee het negatieve imago van de stad op te vijzelen. "Het is net alsof we het wereldkampioenschap voetbal hebben gewonnen."

Op 7 oktober 2012 is de laatste dag van de Floriade in Venlo. De bekende Almeerse rapper Ali B neemt de Floriadevlag daar in ontvangst. Een groep wielrenners brengt de vlag vanuit Limburg naar Almere. Onder luid applaus hijst toenmalig burgemeester Annemarie Jorritsma de vlag op de Esplanade en roept: "Over tien jaar is het klaar!"

Camping Waterhout en jachthaven Haddock mogen niet meedoen
De jaren erna staan in het teken van de voorbereidingen. Als de plannen verder worden uitgewerkt blijkt dat er geen plek te zijn voor enkele ondernemers die een succesvol bedrijf runnen op het toekomstige terrein van de Floriade.

In 2014 wordt duidelijk dat camping Waterhout niet in de plannen past. De gemeente Almere wil dat Waterhout tijdelijk verhuist, maar campingeigenaar Tineke Fokkens wil daar niets van weten. "Ik ga er vanuit dat we hier kunnen blijven. Hier moeten allemaal woningen komen, maar er zijn al heel veel woningen in Almere. Dus het is gewoon zonde om zo'n mooi gebied op te offeren voor woningbouw."

Er volgt een jarenlange juridische strijd tussen de gemeente en meerdere ondernemers. Er komen protesten, handtekeningenacties, onteigeningsprocedures en rechtszaken. Uiteindelijk worden alle ondernemers uitgekocht. Wokrestaurant Atlantis verhuist naar Almere Poort. Camping Waterhout staakt de jarenlange strijd tegen de verhuizing en bouwt uiteindelijk een nieuw bestaan op in Noorderplassen.

Jachthaven Haddock komt nog lang voor in de plannen voor de Floriade, maar moet uiteindelijk ook het veld ruimen. Er is op dit moment nog steeds geen nieuwe plaats gevonden voor een jachthaven in Almere.

Het evenement wordt duurder, duurder en duurder
"De Floriade wordt 15 miljoen euro duurder." Met die zin start de nieuwsuitzending van Omroep Flevoland op 12 mei 2015. Die dag werd het Masterplan voor de Floriade gepresenteerd. Daarin staat hoe de wereldtuinbouwtentoonstelling bij het Weerwater er exact uit gaat zien. De gemeente ging er tot dat moment vanuit dat er winst zou worden gemaakt op de nieuwbouwwijk die op het Floriade verrijst, maar omdat de woningmarkt er in 2015 beroerd voorstaat, haalt de gemeente deze verwachte winst uit de begroting. Wethouder Henk Mulder is op dat moment verantwoordelijk voor het Floriade-dossier. Ondanks de tegenvaller is hij optimistisch over de toekomst: "De raad wordt natuurlijk gevraagd om hier 'ja' tegen te zeggen. En als ze er 'ja' tegen zeggen, zeggen ze 'ja' tegen de echte ontwikkeling van de Floriade."

De begroting van het evenement stijgt nu van 77 miljoen naar 92 miljoen euro. De gemeenteraad gaat na een marathonvergadering akkoord met het Masterplan van de Floriade. Ditmaal stemmen niet alleen de PVV en de SP tegen, maar ook APOPA.

In de jaren erna volgen nog meer marathonvergaderingen, omdat de kosten van de Floriade blijven stijgen. Een gedetailleerd overzicht van de totale kosten ontbreekt. Omroep Flevoland en omroep 1Almere doen de komende maanden daarom onderzoek naar de financiën van het evenement.

Een nieuw begin
Op Valentijnsdag 2019 is het dan zover; de bouw van de Floriade gaat officieel van start. Het moment wordt door de bouwbedrijven Amvest en Dura Vermeer, de gemeente en de Floriade BV gevierd door een beschermingshek om een boom te plaatsen. Volgens Loes Ypma, als wethouder op dat moment verantwoordelijk voor Floriade, is er dan al veel gebeurd op het terrein: "Er wordt al een hele tijd gewerkt. Er zijn al 700 extra bomen geplant. We beginnen nu echt met de werkzaamheden. Dus: de gebouwen die gebouwd gaan worden."

Maar vlak daarna doet de Raad van State een ingrijpende uitspraak over het Nederlandse stikstofbeleid. Bedrijven mogen pas bouwen als ze een stikstofplan hebben. Daarin moet worden aangetoond dat de natuur en omgeving geen last van de bouwplannen hebben.

Deze uitspraak raakt ook de organisatie van de Floriade. Alle vergunningaanvragen voor het evenement komen stil te liggen. Het gaat om zowel het evenement als de woonwijk die gebouwd gaat worden. Volgens de gemeente is niet in te schatten wanneer er meer duidelijkheid komt over de vergunningen.

Die duidelijkheid komt pas begin 2020, twee jaar voor de start van het evenement. "De afgelopen periode is meer optimisme ontstaan", zegt de gemeente. Een nieuwe berekening laat zien dat de wereldtuinbouwtentoonstelling onder de geldende uitstootnormen kan blijven. De belangrijkste verklaring daarvoor is volgens de gemeente dat het verkeer op de A6 niet meer toegekend hoeft te worden aan de Floriade. Dit omdat de verkeersbewegingen op de A6 al zijn meegenomen bij de besluitvorming rond de verbreding van de snelweg.

En toen kwam... corona
Maar net nadat de gemeente Almere denkt alle obstakels te hebben overwonnen, krijgt Nederland te maken met Covid-19. Daardoor staat het doorgaan van het evenement opnieuw op losse schroeven. Er wordt onderzoek gedaan naar drie toekomstscenario’s voor de Floriade: een light-variant, uitstel of het volledig afblazen van de wereldtuinbouwtentoonstelling.

Toenmalig directeur van de Floriade Pieter Cloo besluit ondanks de donkere wolken gewoon door te gaan met de voorbereidingen voor het evenement. Hij ziet nog steeds mogelijkheden om binnen twee jaar een succesvol evenement neer te zetten. "Wij denken op dit moment dat het virus volgend jaar zomer wel eens over kan zijn, met vaccinatie erbij. Je hebt dan nog net voldoende tijd om 2022 te halen, maar dat vergt dan wel wat aanpassingsvermogen." Wethouder Jan Hoek zegt namens het stadsbestuur ook vertrouwen te hebben dat het project gaat slagen. Het idee is om de Floriade zo groot mogelijk neer te zetten en niet in afgezwakte vorm.

Start bouw eerste pand
Ondanks de onzekerheid in de wereld door de wereldwijde coronapandemie vordert de bouw op het terrein gestaag. In juli 2020 wordt de eerste paal geslagen van het eerste gebouw op de Floriade; dat van de Aeres Hogeschool. "Het is een bijzonder gebouw", vertelt schooldirecteur Wil Bekkering. "Het wordt de groenste hogeschoollocatie van Nederland, wat helemaal bij ons past." Het pand zal ook gaan dienen als ontvangstgebouw tijdens de Floriade.

Daarna volgt een nieuwe mijlpaal. In februari 2021 wordt duidelijk hoe het eerste landenpaviljoen op de Floriade eruit komt te zien. Indonesië brengt zijn ontwerp naar buiten met als thema 'Prachtige Archipel'. Volgens de organisatie van de Floriade is de gedachte achter het paviljoen: de strijd tegen het water in Indonesië. Het paviljoen wordt uiteindelijk niet gebouwd, want Indonesië trekt zich vanwege de corona-problematiek terug als deelnemer.

Nog een jaar te gaan
En dan is het 14 april 2021. Dit betekent dat er nog een jaar te gaan is tot de start van de Floriade. In een live-uitzending vanaf het terrein blikt Omroep Flevoland een hele middag vooruit op het evenement. Sven Stimac is dan de nieuwe directeur en het is de zevende tuinbouwtentoonstelling waar hij aan meewerkt. "Ik ken inmiddels veel deelnemers, maar toch moet je zo'n evenement telkens weer van de grond af aan opbouwen. Het is voor elke stad iets eenmaligs. Daarbij komt nog dat we met corona te maken hebben. Het is een heel bijzondere tijd om zoiets als de Floriade nu op te zetten."

De maanden erna neemt de druk op het evenement toe. De tijd dringt. Er moeten nog allerlei vergunningen worden aangevraagd en afgegeven. Er komen gedoogvergunningen voor het bouwen van de paviljoens. Dat is nodig, omdat de deadline nadert en de gebouwen anders niet af zijn bij de start van de Floriade. Het veiligheidsplan moet bovendien nog goedgekeurd worden door de gemeenteraad en pas daarna kan de evenementenvergunning worden afgegeven.

De klok tikt door. Maar als op 5 april van dit jaar duidelijk wordt dat de Floriade BV alle aanvullende documenten voor de evenementenvergunning op tijd heeft ingeleverd, lijkt niets de opening van het evenement, aanstaande woensdag door koning Willem Alexander, meer in de weg te staan.

Bekijk in Google Maps

WhatsApp ons!
Heb jij een tip of verbetering? Stuur de redactie van Omroep Flevoland een bericht op 0320 28 5050 of stuur een mail: rtv@omroepflevoland.nl!