omroep flevoland

Nog laagdrempeliger testen, het beschikbaar maken van gratis zelftesten en gratis mondkapjes en het onderling delen van ervaringen tussen gemeenten. Op die manier krijgen Almere, Lelystad en Urk extra handvatten om onder meer de vaccinatie- en testbereidheid te verhogen. Dat heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bekendgemaakt in een brief aan de Tweede Kamer.

Vorige week werd duidelijk dat Almere, Lelystad en Urk onderdeel uitmaken van een top-30 van gemeenten waar het intensiveren van de vaccinatiecampagne het verschil nog kan maken, zo acht het ministerie van VWS. Naast een lage prikbereidheid kenmerk(t)en deze dertig gemeenten zich door een (relatief) hoog aantal ziekenhuisopnames door COVID-19 en een hoge besmettingsgraad.

"We willen met gerichte acties mensen in deze dertig gemeenten beter bereiken en ze zodoende beter beschermen tegen COVID-19. Gemeenten en GGD’en verrichten samen op lokaal niveau hierin al belangrijk werk gedurende deze pandemie. Het kabinet wil met de wijkgerichte aanpak in deze 30 gemeenten eventuele belemmeringen wegnemen waar deze gemeenten en betreffende GGD’en tegenaan lopen", zo schrijft minister Hugo de Jonge in de kamerbrief.

Het ministerie is in gesprek gegaan met de gemeenten en daaruit bleek dat er behoefte is aan een groot aantal gratis mondkapjes en gratis zelftesten. VWS bekijkt nu hoe en op welke termijn deze middelen gratis beschikbaar gesteld gaan worden.

Laagdrempelig testen blijft noodzakelijk, maar op grote schaal kan ook
Je in de eigen gemeente en vlakbij kunnen laten testen op het coronavirus is ook een belangrijke uitkomst van de gesprekken met de dertig gemeenten. Op dit moment is dat niet in alle gemeenten mogelijk. Daardoor zet de GGD nu al mobiele testbussen in. Ook zijn kleinschalige testlocaties in de wijk een mogelijkheid. Op Urk is de GGD na enkele maanden afwezigheid deze week teruggekeerd met een kleine testlocatie.

Het ministerie van VWS gaat daarnaast kijken of er in de komende tijd grootschalig 'risicogericht' getest kan gaan worden in bepaalde gemeenten, als de epidemiologische situatie daartoe aanleiding geeft. Het grootschalig testen is begin dit jaar onder meer in Dronten bij wijze van proef gehouden. Mogelijk kan dit instrument ingezet gaan worden als in een bepaalde gemeente of wijk een corona-uitbraak gaande is.

Naast generieke maatregelen als meer testlocaties en het verstrekken van mondkapjes en zelftesten, zal maatwerk in de dertig gemeenten ook altijd nodig blijven, schrijft demissionair minister De Jonge. "In veel gevallen zal het in aanvulling hierop ook gaan om maatwerk in de vorm van specifieke acties in antwoord op knelpunten die gemeenten en lokale GGD’en onder onze aandacht brengen. Een aanpak die in de ene gemeente werkt, werkt immers niet per definitie ook in een andere gemeente. Ten behoeve van brede kennisdeling, zal ook worden ingezet op het delen van best practices tussen de betreffende gemeenten en GGD’en. Goede voorbeelden van interventies in deze groep gemeenten, kunnen namelijk ook helpend zijn voor andere gemeenten."

Uitbraken op scholen en vaccineren van tieners vaak splijtzwam
Ook de scholen in de dertig gemeenten worstelen enorm met de problematiek rondom corona, zegt De Jonge. Niet alleen wanneer het virus voet krijgt in een school, maar ook het vaccineren van scholieren in de tienerleeftijd is soms een splijtzwam. "Daarbij blijft een prettige leeromgeving en veilige sfeer op school essentieel. Hierdoor waken scholen ervoor om de polarisatie de school in te trekken. Sommige scholen geven aan al te maken te hebben met heftige discussies met leerlingen en ouders/verzorgers. De ervaring leert dat het makkelijker en natuurlijker is om met leerlingen het gesprek te voeren over het nut van zelftesten dan over vaccineren. De testbereidheid onder leerlingen neemt toe: leerlingen nemen meer zelftesten mee naar huis", zo valt te lezen in de kamerbrief.

Almere mikt op fijnmazig vaccineren, maar boosterprik trekt capaciteit weg
De gemeente Almere zegt in een reactie dat eerder dit jaar al is ingezet op het zogenoemde fijnmazig vaccineren. Daarvoor wordt gekeken op wijkniveau. "Per wijk met een vaccinatieachterstand zijn locaties gekozen die geschikt zijn voor het bereiken van deze groepen. Door het organiseren van vaste momenten met inloopspreekuren kunnen mensen worden bereikt, die meer tijd nodig hebben en via mond-tot-mondreclame van buurtbewoners waarin ze vertrouwen, worden gewezen op de mogelijkheid zich te laten informeren en vaccineren op een plek in de buurt."

Toch ziet de gemeente dat de boostervaccinatie de komende tijd veel capaciteit gaat wegtrekken uit het fijnmazige vaccineren: "Wel is het zo dat op dit moment de GGD parallel aan deze opgave vol is opgeschaald om de boosterprik te zetten, zowel op de vaste vaccinatielocaties als bij zorginstellingen en niet-mobiele thuiswonenden. Daardoor ligt de focus op dit moment op het opbouwen van een netwerk van locaties waarin inloopspreekuren worden georganiseerd en op een later moment ook gevaccineerd kan worden", aldus de gemeente Almere.

Tot slot wil Almere samen met bedrijven zoeken naar maatwerkoplossingen voor vaccinatie van grote groepen medewerkers van bedrijven. Het gaat dan met name om arbeidsmigranten die mogelijk minder vaak gevaccineerd zijn. "Net zoals in de andere grote gemeenten (Amsterdam, Rotterdam en Den Haag) en buurgemeente Lelystad zorgt de grote diversiteit aan inwoners in Almere ervoor dat men minder vanzelfsprekend deelneemt aan vaccinatieprogramma’s."

Lelystad ziet mogelijke verklaring voor lage vaccinatiegraad in jonge bevolking
De gemeente Lelystad is gevraagd waarom de stad zo afwijkt van de landelijke vaccinatiegraad. Een woordvoerder wijst met name op de gemiddelde leeftijd van de gemeente, die is veel lager dan in andere grote steden: "Uit onderzoek is onder andere gebleken dat de jongere cohorten van de bevolking minder geneigd zijn voor een vaccin te kiezen en dat deze groep veel twijfelaars heeft. Als je dan kijkt naar de leeftijdsopbouw van Lelystad, dan zie je dat er relatief veel jongeren in Lelystad wonen. Dat kan een van de verklaringen zijn. Voor de mogelijke andere oorzaken van een lage vaccinatiegraad verwijzen wij naar alle landelijke onderzoeken ten aanzien van vaccinatiebereidheid in relatie tot de bevolkingsopbouw en samenstelling."

Ook Lelystad is al enige tijd bezig met maatwerk op het gebied van vaccineren, al voordat deze kamerbrief met de (nieuwe) aanpak van het ministerie is verschenen. Afgelopen zomer werd samen met de GGD al een kernteam vastgesteld, verklaart de woordvoerder: "Dit heeft begin september geleid tot de inzet van de voorlichtingsbus van de GGD bij verschillende winkelcentra om extra voorlichting te geven en de mogelijkheid tot vaccineren aan te bieden in de wijk. De belangrijkste reden is het zo laagdrempelig mogelijk geven van voorlichting over de vaccinaties. De vragen die mensen hadden, werden persoonlijk beantwoord door artsen en verpleegkundigen. Inwoners konden hier ook meteen een eerste of tweede vaccinatie krijgen. Wanneer iemand dus na een gesprek besluit dat hij/zij gevaccineerd wil worden, dan kon dat meteen. Ook heeft de gemeente in de zomer verbinding gelegd met haar partners en informatie en voorlichtingsmateriaal in verschillende talen verspreid, bijvoorbeeld in de wijk, bij de buurtcentra, huisartsen en opvanglocaties."

Op dit moment werkt Lelystad aan een vervolg op deze eerdere acties: "Dit betekent dat we samen met de GGD kijken of er naast de huidige vaccinatielocatie nogmaals mogelijkheid geboden kan worden tot het geven van voorlichting en het aanbieden van vaccinatiemogelijkheden middels pop-up locaties in de wijken."

De gemeente Urk heeft nog niet gereageerd op vragen over de nieuwe ministeriële aanpak. Maar van de gemeente is bekend dat deze enthousiast is over de werkwijze van de plaatselijke huisartsen, die sinds anderhalve maand vanuit de eigen praktijk aan het vaccineren zijn geslagen.