omroep flevoland

De Lelylijn-spoorlijn langs Emmeloord via Kuinre biedt reizigers naar Noord-Nederland de meeste tijdwinst. Deze route is tien minuten korter dan als de spoorlijn wordt aangelegd langs de A6 via Lemmer naar Groningen. Dat zegt Wilko Stornebrink van de Initiatiefgroep Lelylijn.

De Initiatiefgroep pleit al anderhalf jaar voor een snelle spoorlijn naar het noorden via de Noordoostpolder. Hoewel er nog geen concreet projectvoorstel ligt, is er steeds meer steun voor de Lelylijn. Vooral Friesland is groot voorstander en bereidt samen met Groningen en Flevoland een voorstel voor, dat moet worden ingediend bij het nieuwe Nationaal Groeifonds van het kabinet. Werkgeversorganisatie VNO-NCW Noord is ook voorstander.

PvdA, CDA, ChristenUnie, SGP, SP en de Partij voor de Dieren hebben de spoorlijn in hun verkiezingsprogramma staan. Het CDA noemde de verbinding vorige week in een Kamerdebat nog "zeer kansrijk" en van groot belang voor de ontwikkeling van de vier noordelijke provincies.

Het exacte tracé van de Lelylijn is nog niet vastgesteld. De Initiatiefgroep heeft alvast een ontwerp gemaakt, dat volgens hen goede kans maakt om te worden uitgevoerd. Hierin is ook gekeken naar een trajectstudie van bureau Movares uit 2006 voor de Zuiderzeelijn, waarin twee varianten voor de route staan beschreven.

Samen met Wilko Stornebrink van de Initiatiefgroep lopen we het tracé door Flevoland langs:

Lelystad
Ter hoogte van het rangeerterrein bij Lelystad-Noord takt de Lelylijn af naar het noorden. Ze kruist de Houtribweg en loopt via de Karperweg achter het bedrijventerrein Flevokust. Met een viaduct passeert de trein de A6 nabij de Maxima Centrale. Die blijft naast de snelweg A6 rijden tot aan de Ketelbrug.

In de studie van Movares is de spoorlijn nog langs de IJsselmeerdijk getekend. Dat was voordat de buitendijkse haven van Flevokust werd aangelegd. In een recentere visie gaat de gemeente Lelystad zelf uit van een spoorlijn via de Karperweg, maar de details staan nog niet vast.

Ketelmeer
In de studie van 2006 passeert de trein het Ketelmeer via een spoorbrug. Die gedachte is volgens Wilko Stornebrink achterhaald. Het is volgens de Initiatiefgroep Lelylijn een logische stap om de 50 jaar oude Ketelbrug te vervangen door een tunnel voor de trein, auto's en langzaam verkeer.

"De Ketelbrug is nu al een knelpunt voor het verkeer, omdat hij twee keer per uur open gaat. Als het de komende jaren drukker op de weg wordt, is het verstandiger voor een tunnel te kiezen", zegt Stornebrink. De tunnel duikt vóór het natuurgebiedje Kamperhoek en Ketelbos de grond in en spaart daarmee dit bosgebied.

De tunnel moet zo'n drie kilometer lang worden, net zo lang als de recent geopende Gaasperdammertunnel in de A9 bij Amsterdam Zuidoost. Die heeft ongeveer 700 miljoen euro gekost. De 'Keteltunnel' wordt mogelijk duurder, omdat hij dieper onder het Ketelmeer door moet. "Maar het is natuurlijk een investering die je doet voor decennia", aldus Stornebrink.

Samen met tunnels bij Heerenveen (vier kilometer) en Groningen (3,6 kilometer) vormt de passage van het Ketelmeer het duurste onderdeel van de Lelylijn, die in z'n geheel tussen de 4,3 en 6,4 miljard euro zou moeten kosten.

Station Emmeloord
Vanaf het Ketelmeer volgt de Lelylijn de A6 tot aan knooppunt Emmeloord. Daar kruist zij de snelweg om in de oksel van de A6 (de bocht richting Lelystad) halt te houden bij het station Emmeloord. In het Movares-plan was het station bedacht op bedrijventerrein De Munt vlakbij de Marknesserweg, maar daar is volgens Stornebrink onvoldoende ruimte. In de oksel van de A6 is nog wel ruimte genoeg. Bovendien hoeft er dan niet een krappe bocht voor de spoorlijn te worden aangelegd.

Het gebied is nu nog in gebruik bij boeren en is ver weg van het centrum van Emmeloord. Maar volgens Stornebrink toont een onderzoek van afgelopen zomer aan dat er rond het station een nieuwe woonwijk zou kunnen komen. Dat vergroot de winstgevendheid van de spoorlijn.

Emmeloord-Kuinre
Vanaf station Emmeloord passeert de trein met een viaduct het knooppunt Emmeloord en rijdt dan evenwijdig aan de Kuinderweg vlak langs de Kuindertocht richting Kuinre de Noordoostpolder weer uit naar Heerenveen.

Deze route komt grotendeels overeen met de variant voor de Hogesnelheidstrein-2 uit het plan uit 2006. Een andere variant (HST-3) volgt de A6 tot aan Lemmer. Volgens Stornebrink is de route langs de Kuinderweg in reistijd tien minuten korter. "En het gaat bij de Lelylijn uiteindelijk om de besparing op de reistijd. Van Groningen naar Schiphol duurt met de trein nu zo'n 2,5 uur, met de Lelylijn kan dat tot een uur korter worden."

De route langs de A6 heeft verder als nadeel dat er een stuk van bedrijventerrein De Munt en het gebied bij de Casteleijnsplas wordt afgesnoept. Ook moet het tankstation bij Bant verdwijnen, plus een paar boerderijen vlakbij de snelweg. Het grootste nadeel van deze variant is de passage van het Tjeukemeer bij Lemmer. Daarom is de route via Kuinre praktischer, al moet er dan nog wel een vier kilometer lange tunnel komen onder natuurgebied Oranjewoud bij Heerenveen.

Route wordt nog wel hele discussie
Stornebrink erkent dat de spoorlijn langs de A6 waarschijnlijk minder ingrijpend is voor het open landschap van Noordoostpolder dan die via de Kuinderweg. "Al kun je dwars door de polder wel optimaal gebruik maken van bepaalde lijnen in het landschap. En als je de spoorlijn aan de achterzijde van kavels aanlegt, heeft die voor de landbouw minder gevolgen." Veel boeren hebben de grond in eeuwig durende pacht van het Rijksvastgoedbedrijf.

De uiteindelijke keuze voor het tracé zullen de plannenmakers, provincies en gemeenten samen met de bewoners van het gebied moeten maken. Wilko Stornebrink, student ruimtelijke planning, verwacht niet dat de Lelylijn voor 2030 is gerealiseerd.