omroep flevoland

Naar verwachting zit het nieuwe college van Lelystad voor 1 juli op zijn plek. Zes politieke partijen hebben een coalitie gesmeed zonder de PvdA en D66. De nieuwe samenstelling bestaat uit de fracties van VVD, Leefbaar Lelystad, InwonersPartij, SP, Mooi Lelystad en Forum voor de Ouderen.

Daarmee heeft deze coalitie een nipte meerderheid in de gemeenteraad met 18 van de 35 zetels. Begin maart ontstond de coalitiecrisis, toen de Inwonerspartij opstapte. De partij noemde de moeizame samenwerking en gebrek aan onderling vertrouwen als voornaamste redenen en wilde niet langer gebonden zijn aan het college, al bleef de partij het coalitieakkoord wel steunen. Een dag later stapte de ChristenUnie uit het college, ook vanwege een gebrek aan samenwerking.

Onderhandelingen steeds mislukt
Sinds maart hebben de overgebleven coalitiepartijen VVD, PvdA, SP en D66 (het 'motorblok') gezocht naar andere partijen om hen te steunen, maar dat lukte volgens hen niet. In mei deden GroenLinks, Mooi Lelystad en Jong Lelystad enerzijds en de InwonersPartij en Leefbaar Lelystad anderzijds het aanbod om de coalitie te versterken.
Ook na tussenkomst van onafhankelijk verkenner Jasper Loots bleven er blokkades tussen partijen en personen, waarop Loots op 10 juni zijn opdracht staakte. Loots concludeerde in zijn eindverslag dat de vier partijen van het 'motorblok' mogelijk niet langer bij elkaar konden blijven, omdat anders een nieuwe coalitie niet mogelijk zou zijn.

Sinds afgelopen weekeinde hebben partijen veelvuldig met elkaar gesproken. Dat heeft dinsdag tot een principeakkoord geleid. De nieuwe coalitie heeft aangegeven dat het bestaande raadsprogramma de leidraad blijft voor de zes nieuwe coalitiepartijen. Het akkoord moet nog wel worden voorgelegd aan de achterban. De partijen willen dat de komende week doen.

Eerste keer Leefbaar in college
Voor Leefbaar Lelystad is het de eerste keer sinds haar komst in de raad in 2002 dat de partij deel gaat uitmaken van het college. Tegen Leefbaar bestonden bezwaren, omdat zij in 2018 het raadsprogramma niet heeft gesteund. D66 zei dinsdag dat zij uit het college zou stappen als Leefbaar zou toetreden. Leefbaar steunt het raadsprogramma nu wel, omdat volgens fractievoorzitter Jack Schoone de omstandigheden nu anders liggen. In 2018 voelde Leefbaar zich door de andere partijen in de hoek gezet, nu is er in de nieuwe coalitie wel vertrouwen.

Mooi Lelystad van ex-VVD'er Bart Schopman en Forum voor de Ouderen van Koen Dreesman zijn na de verkiezingen van 2018 in de raad gekomen.

PvdA en D66: "Slecht nieuws voor de stad"
PvdA en D66 zijn dus uit het college verdwenen. Voor de PvdA is dat de eerste keer in de geschiedenis van Lelystad. D66 keerde in 2018 weer terug in het college, waar zij voor het laatst in 1998 in zat. Dat doet beide partijen pijn.

PvdA en D66 laten in een gezamenlijke reactie weten dat deze nieuwe coalitie slecht nieuws voor de stad is. "Deze nieuwe coalitie verenigt zo ongeveer alle conservatieve krachten in de Lelystadse politiek. Dat is slecht nieuws voor de stad. Juist nu komt het aan op innovatieve en creatieve keuzes, om inwoners en ondernemers zekerheid te bieden en om de zorg dichtbij huis niet af te breken."

De partijen schrijven dat ze open stonden voor een samenwerking maar volgens hen zijn de mogelijkheden door de VVD, Leefbaar Lelystad en de Inwonerspartij stelselmatig afgewezen. "PvdA en D66 maken zich zorgen over de toekomst van de stad, zeker met een stadsbestuur zonder redelijk midden."

D66 vreest dat duurzaamheid en kunst en cultuur het kind van de rekening worden, ook al zeggen de nieuwe coalitiepartijen dat voorzieningen niet zullen verdwijnen. "Ik vind het fijn dat ze dat zeggen, daar ga ik ze graag aan houden", aldus Sanne de Wilde.

GroenLinks betreurt de komst van een 'kneiter rechts college' en vindt het onbegrijpelijk dat de SP haar steun hieraan wil geven. GroenLinks werkte tot nu toe nauw samen met de SP, maar maakt hieraan nu een einde. De partij is bang dat er ondanks de uitgesproken steun voor het raadsprogramma weinig van de afspraken overblijft. Vooral het sociaal domein en de culturele sector kunnen volgens GroenLinks op weinig sympathie van de nieuwe coalitie rekenen.

Naar verluidt zat de PVV tot gisterochtend aan de onderhandelingstafel, maar kon de partij uiteindelijk toch niet achter het raadsakkoord staan. Op Twitter hekelt de PVV het "activistische gasverbod" en GroenLinks-beleid, hoewel GroenLinks niet in het college komt.

Moeilijke keuzes
SP-fractievoorzitter Alexander Sprong benadrukt dat het bestaande raadsprogramma leidend zal zijn, maar dat de stad nu eenmaal voor moeilijke keuzes staat zoals grote financiële tekorten. De nieuwste bezuinigingen op het sociale domein zijn nog gemaakt door de huidige coalitie, met daarin PvdA en D66. Doorgaan met het 'motorblok' had in theorie gekund, maar was volgens Sprong niet wenselijk. Dat zou de indruk wekken dat het college demissionair zou zijn.
De SP legt het principe-akkoord op inhoud voor aan de leden. "Dit is op dit moment de goede manier om verantwoordelijkheid voor de stad te nemen", aldus Sprong.

Luc Baaten van de Inwonerspartij zegt dat het nieuwe college pragmatisch en op inhoud te werk zal gaan. Sluiting van de bibliotheek, het Agora Theater of poppodium Corneel zijn wat hem betreft niet aan de orde, maar wel moet worden bekeken wat mogelijk en noodzakelijk is.
Baaten heeft het volste vertrouwen in een goede samenwerking met de nieuwe partners.

VVD-fractievoorzitter Dennis Grimbergen stelt ook dat aanpassen van het raadsprogramma niet per definitief het voornemen is. De gevolgen van de coronacrisis en verwachte recessie zijn nog onduidelijk. Als er keuzes moeten worden gemaakt, dan zal de nieuwe coalitie dat voorleggen aan de gehele raad. Dat standpunt heeft ook Jack Schoone van Leefbaar, die aanpassingen niet uitsluit als de veranderde omstandigheden daar om vragen.

Crisis kost vier wethouders hun baan
De coalitiecrisis in Lelystad heeft vier wethouders hun baan gekost. In maart stapte Elly van Wageningen op, toen de ChristenUnie zich terugtrok. In april nam Ed Rentenaar ontslag, ruim een maand nadat zijn Inwonerspartij de steun aan de coalitie in trok.
Door de nieuwe coalitie moeten Nelly den Os (PvdA) en Peter Schot (D66) het veld ruimen. Alleen wethouders Janneke Sparreboom (VVD) en John van den Heuvel (SP) blijven zitten.
Fractievoorzitter Dennis Grimbergen (VVD) erkent dat door de crisis dus vier wethouders aanspraak kunnen maken op wachtgeld, maar dat is volgens hem nu eenmaal een wettelijk recht.

Het nieuwe college zal bestaan uit vijf wethouders. De namen zijn nog niet bekend, maar Jack Schoone is kandidaat namens Leefbaar. Mooi Lelystad en Forum voor de Ouderen komen met een gezamenlijke wethouder van buiten de Lelystadse politiek. Luc Baaten wil nog niets zeggen over wie namens de Inwonerspartij wethouder wordt, maar erkent dat hij hierover heeft gesproken met Ed Rentenaar. Die wil zelf bevestigen noch ontkennen dat hij terugkeert.

GroenLinks, D66, PvdA, JL, CDA, CU, DENK en Forum voor Flevoland hebben een debat over de coalitievorming aangevraagd.