omroep flevoland

[terug naar originele bericht]

1. Urk (of Urch, of Orch) zou kunnen betekenen: de hoogte die aan de kust ligt. Pas rond 1200 vormde zich de Zuiderzee en werd Urk een eiland. In de eeuwen die volgden werd het steeds kleiner. De eerste kerk moest bijvoorbeeld meerdere keren verplaatst worden omdat kerkgangers natte voeten kregen. Het inmiddels flink geslonken Urk werd in 1939 onderdeel van de Noordoostelijke Polder.

2. Omdat het ooit een eiland was, woon je óp Urk, en niet ín Urk. De rest van Nederland wil dat nog weleens verkeerd zeggen.

3. De eerste aansluiting met het vasteland was telefonisch. In 1897 kwam een verbinding tot stand die vooral voor de haring- en ansjovishandel van groot belang was. Door de uitvoering van de Zuiderzeewerken werd het vissersdorp onderdeel van de aanleg van de Noordoostelijke Polder, in 1939 werd de dijk tussen Urk en Lemmer gedicht. Vanaf toen was Urk met het vasteland verbonden.

4. Urk is de enige gemeente in Nederland die in drie provincies heeft gelegen. Van 1824 tot 1950 hoorde Urk bij de provincie Noord-Holland, daarna tot 1986 bij de provincie Overijssel en vanaf 1 januari 1986 bij Flevoland. Zonder te verhuizen kan een Urker van voor 1950 dus in drie verschillende provincies gewoond hebben.

5. De meest beroemde oma’s van Nederland wonen op Urk. Oma Grietje en oma Eltje zijn de hoofdpersonen op het door een kleinzoon bedachte YouTubekanaal Samen Spelen. De oma’s testen daarin speelgoed. Ook waren de twee zussen hoofdpersonen in de serie Urk! Van SBS6.

6. Urk heeft zijn eigen volkslied. Het Urker volkslied wordt voornamelijk gezongen tijdens de jaarlijkse aubade op Koningsdag en overige officiële gelegenheden. Het is geschreven door meester T. de Vries, de melodie komt van een oud Russisch volksliedje.

7. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was Basketbalvereniging Orca’s één van de toonaangevende clubs van Nederland. Van 1983 tot 1992 kwamen de Urkers uit in de Eredivisie. Beste prestatie was de derde plaats in seizoen 1986-1987. In het laatste kwart van de vorige eeuw speelden maar liefst 37 Amerikanen voor de club.

8. De keileembult van Urk reikt tot een hoogte van 9 meter boven NAP: het hoogste natuurlijk gevormde punt van de hele provincie.

9. De top 3 van achternamen op Urk: Kramer, De Boer en Post. Ook andere veel voorkomende achternamen op Urk (onder andere Romkes, Hakvoort, Koffeman en Pasterkamp) staan niet in de lijst van veel in Nederland voorkomende achternamen.

10. De vuurtoren is 20 meter hoog en heeft als enige langs het IJsselmeer en het Markermeer een linksom draaiend licht. Een sluitende verklaring daarvoor is er niet. Voor 1844 stond er op Urk een vuurbaak, om de schepen die over de Zuiderzee naar Amsterdam voeren de weg te wijzen.

11. De Urker visafslag is de grootste van Nederland. In 2018 was de omzet 118,7 miljoen. Dat was bijna een derde deel van de totale omzet op de Nederlandse visafslagen. Van de 34.168 ton vis ging schol ruimschoots aan kop met 21.400 ton.

12. Op diezelfde visafslag leverde het eerste kistje meischol dit jaar niet minder dan 142.000 euro op. De opbrengst ging naar een goed doel. Urk is sowieso al jarenlang de gulste gemeente van Nederland. In 2017 werd per huishouden 38,86 euro opgehaald aan collectes op straat. (Vergelijk dat eens met Almere: daar ging slechts 2,30 euro per huishouden in de collectebus.)

13. Urk is de meest kerkelijke gemeente van Nederland: 98,1 procent van de bevolking is aangesloten bij een kerkelijke gezindte, 95,8 procent bezoekt geregeld een religieuze dienst. Volgens cijfers uit 2014 althans. (Ter vergelijking: voor Almere zijn deze cijfers respectievelijk 40,3 en 13,0 procent.)

14. De grootste van de 27 kerkgebouwen op Urk is De Ark van de Hervormde Gemeente Urk met 1.400 zitplaatsen. Deze grote kerk werd in 2007 in gebruik genomen. Ook in de Ichthuskerk en de Bethelkerk passen meer dan duizend kerkgangers. De Jachin Boazkerk (van de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland) zal na een uitbreiding de grootste kerk op Urk zijn: in 2020 is er plaats voor 1.600 kerkgangers.

15. Het eiland Urk behoorde in de middeleeuwen aan verschillende kloosters en was dus katholiek. In die tijd was de landbouw het hoofdmiddel van bestaan.

16. Urk heeft het hoogste percentage autochtone bevolking van Nederland: 96 procent.

17. De gemeente Urk heeft het hoogste geboortecijfer van Nederland met ongeveer 21,8 kinderen per 1.000 inwoners tegen 11,4 voor het landelijk gemiddelde.

18. Urk telt met 3,32 het meeste personen per huishouden van Flevoland. (Lelystad met 2,27 het minst. Het gemiddeld aantal personen per huishouden in heel Flevoland is 2,38, in heel Nederland 2,15. Deze cijfers zijn uit 2018.)

19. Op Urk wonen de meeste jongeren: 36 procent van de bevolking is jonger dan 18 jaar. In heel Flevoland is dit 25 procent, in heel Nederland 21 procent.

20. In de Nederlandse volksmond worden baby’s door de ooievaar gebracht. Urker vaders moeten echter, volgens een bekende Urker sage, een roeitocht maken naar de 'Ommelebommelestien' om de baby te kunnen ophalen. Deze steen ligt enkele tientallen meters van de kust af in het IJsselmeer.

21. De Nederlandse schrijver van detectiveromans A.C. (Appie) Baantjer is geboren op Urk. De televisieserie Baantjer is gebaseerd op zijn boeken over rechercheur De Cock (‘met cee-oo-cee-kaa’).

22. De schrijver en politiek activist Jef Last heeft omstreeks 1932 enige tijd op Urk gewoond. Hij was bevriend met de Franse Nobelprijswinnaar voor Literatuur, André Gide, die ook op Urk is geweest en gedichten op en over Urkers heeft geschreven. Geïnspireerd door zijn liefde voor een Urker visserman schreef Last de roman Zuiderzee. Het verhaal speelt zich af op Urk en staat bekend als een van de eerste Nederlandse romans waarin homoseksuele liefde in alle openheid wordt beschreven.
Ook schrijver en kunstenaar Willem Arondeus schreef een gedicht over zijn heimelijke liefde voor een Urker man. Hij verbleef in de jaren twintig enkele jaren op Urk.

23. In 1988 is er een krater op Mars met een diameter van 2,8 kilometer vernoemd naar Urk. Ruim de helft van Urk zou in de krater passen.

24. Een specifieke lekkernij van Urk is dikkoek, gebakken in een koekenpan. Er zijn meer dan honderd geheime recepten. In ieder geval zitten er ontbijtspek en rozijnen in, en custard en stroop in de saus. Het was een geliefde koek bij de vissers, omdat het langer houdbaar was dan brood. Tegenwoordig zijn de bejaardenhuizen van Urk de grootste afnemers van dikkoek.

25. Eén van de meest duurzaam verwarmde zwembaden van Nederland staat op Urk. Een riothermie-installatie haalt warmte uit afvalwater van Urker huishoudens. Met die warmte wordt zwembad ‘t Bun verwarmd.