omroep flevoland

[terug naar originele bericht]

1. Voor de nieuwe polder waren verschillende namen in omloop; zo werd in 1944 de naam Urkerland officieel vastgelegd, net als de namen van de dorpen. In de oorlogstijd werden overigens ook wel Schokkerwaard, Urkerwaard en Nieuw Schokland genoemd als alternatieve namen voor de polder. De Noordoostelijke Polder was een werknaam die voorkomt in het Plan Lely uit 1891. In 1948 werd Noordoostpolder de officiële naam. Vanaf de instelling van de gemeente Noordoostpolder in 1962 tot de vorming van de provincie Flevoland in 1986 hoorde de polder bij de provincie Overijssel. Voor die tijd viel het gebied bestuurlijk onder het Rijk.

2. Al meer dan twintig jaar wordt op De Deel in Emmeloord de grootste Nederlandse vlag gehesen. Het rood-wit-blauw van 20 bij 30 meter hangt op Koningsdag aan een grote kraanwagen.
Maar Emmeloord heeft meer records op haar naam staan: in 1997 haalde de langste oranjekoek ter wereld het Guinness Book of Records. Het gebak slingerde door de Lange Nering heen. Tijdens de Tweede Nacht van Oranje in 1998 was er een nieuwe recordpoging: met zo veel mogelijk mensen tegelijkertijd het Wilhelmus zingen. Ook deze avond haalde weer de boeken.

3. Al in een vroeg stadium van de planvorming werd besloten dat op het centrale plein van Emmeloord, in het hart van de polder, een hoge toren zou komen te staan. Deze toren zou moeten fungeren als baken in de wijde omgeving en als symbool van de eenheid van de polder. Het mocht geen kerktoren worden, want geen van de kerken mocht over de ander domineren.
Voor de watervoorziening van de polder was een watertoren noodzakelijk en zo ontstond het idee om deze aan te kleden tot poldertoren. De toren werd gebouwd tussen 1957 en 1959. Met een hoogte van 65,30 meter (met windvaan 70,5 meter) is deze watertoren één van de hoogste watertorens van Nederland. (De Scheve Toren van Pisa is circa 10 meter lager.) De toren heeft een trap met 243 treden. De toren, die geen dienst meer doet als watertoren, is sinds 2014 een rijksmonument.

4. De Poldertoren heeft een carillon, dat bestaat uit 48 klokken. Alle klokken hebben inscripties. De zwaarste klok ('Juliana Regina') weegt 2382 kilogram en doet tevens dienst als luidklok. De kleinste klok weegt 13 kilogram.

5. 'U moet de groenten van HAK hebben'. Eén van de beroemde commercials met Martine Bijl is opgenomen in Emmeloord.

6. Bij de inrichting van de polder ging men uit van één centrale plaats (Emmeloord) en in eerste instantie vijf dorpen op een onderlinge afstand van acht kilometer, met verspreid een aantal gehuchten voor de landarbeiders. Het aantal dorpen werd enkele keren bijgesteld naar uiteindelijk tien dorpen. De vorm van inrichting is gedeeltelijk gebaseerd op de centrale-plaatsentheorie van de Duitse econoom en geograaf Christaller die deze in 1933 beschreef. Bij het ontwerp van de Noordoostpolder ging men nog uit van kernen op fietsafstand, maar de opkomst van eerst de bromfiets en later de auto maakte deze planning tijdens de uitvoering al achterhaald.

7. De eerste vier straten in Dorp A, het latere Emmeloord, waren de Ooststraat (later de Lischdoddestraat en tegenwoordig de Espelerlaan), de Weststraat, de Middenstraat en de Zuiderstraat (de tegenwoordige Zeebiesstraat, Rietstraat en Zeeasterstraat). Daar werden in 1943 de eerste huizen gebouwd.

8. Tijdens de ontginning van de Noordoostpolder stond de toenmalige drainagetechniek een maximale kavelbreedte toe van 300 meter. De Noordoostpolder is dan ook opgebouwd uit kavels van 300 bij 800 meter. De kleinste bedrijven in de polder waren oorspronkelijk een halve kavel, 12 hectare, verder waren er bedrijven van 24, 36 en 48 hectare.

9. Tussen 1946 en 1955 werden in de Noordoostpolder zo’n 120 miljoen terracotta drainagebuizen gelegd: de totale lengte van deze buizen is 40.000 kilometer, net zolang als de omtrek van de aarde.

10. Tollebeek is ontworpen door dr. ir. Charles Thomas Nix, architect uit Rotterdam. Het dorp wordt daarom ook wel ‘dorp van niks’ genoemd.

11. Emmeloord ontleent zijn naam aan het dorpje op de noordpunt van het voormalige eiland Schokland. Dit eiland lag in de Zuiderzee. Het dorpje heette vroeger (1478) Emelwerth. Eem, het eerste deel van Emel-, komt van het Germaanse ami, een algemene aanduiding voor een natuurlijk waterverloop. Werth betekent terp. Later, vanaf 1650, is de naam veranderd in Emeloirt. Oirt (door de i achter de o wordt het uitgesproken als oort) betekent punt. De overgang van werth naar oort heeft waarschijnlijk te maken met de afbrokkeling van het eiland Schokland. Daardoor was Emelwerth steeds minder een terp (een heuvel in het land) maar kwam steeds meer op de punt (oirt) van het eiland te liggen.

12. Het voormalig eiland Schokland is opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Op deze lijst staan ook de piramiden van Cheops in Egypte en de Chinese muur.

13. Op Schokland was (in de 17e eeuw) sprake van 'gespikkelde huwelijken' (tussen protestanten uit het zuidelijk gelegen Ens en en katholieken uit het noordelijke Emmeloord). Of het een met het ander te maken heeft, is niet bekend, maar op de smalle loopplank tussen Ens en Emmeloord moest men elkaar bij het passeren om het middel vatten om niet in het water terecht te komen. (Rond 1800 was Schokland maar vier kilometer lang en nergens breder dan vijfhonderd meter).

14. De 'Zeeuwse boerderijtjes' zijn helemaal niet Zeeuws. Het zijn Brabantse Langgevelboerderijen. Ze werden gebouwd op de bedrijven die kleiner waren dan de standaardkavel van 24 hectare, en die waren vooral voor de vele boeren uit Zeeland die na de Tweede Wereldoorlog en de watersnoodramp naar de Noordoostpolder kwamen.

15. In Marknesse, het oudste dorp va Noordoostpolder, was tussen 1958 en 1977 de ZIM gevestigd, de Zuurkool Industrie Marknesse.

16. In Mizumaki Japan staat een replica van de Poldertoren ter ere van de stedenband die Emmeloord met Mizumaki van 1996 tot 2000 onderhouden heeft.

17. Zo’n twintigduizend onderduikers vonden in de Tweede Wereldoorlog een toevluchtsoord in de Noordoostpolder. Van de afkorting NOP (voor de NoordOostelijke Polder) werd in die tijd gezegd dat die ook stond voor ‘Nederlands Onderduikers Paradijs’. In november 1944 werden bij een grote razzia ongeveer 1.800 pioniers en onderduikers opgepakt en via Vollenhove naar Meppel afgevoerd. De toenmalige landdrost Smeding heeft nog ongeveer de helft daarvan weten terug te halen, om zo de graanoogst nog te kunnen dorsen. Tot op de dag van vandaag zijn er nog zeker twee wegen in de polder terug te vinden die aan de onderduikers herinneren: de Onderduikersweg en het Onderduikerspad, in Espel en Creil.

18. In de Tweede Wereldoorlog zijn 29 vliegtuigen neergestort in de Noordoostpolder. In de bermen van de kavels waar vliegtuigwrakken zijn gevonden en geborgen, zijn herdenkingspalen geplaatst. De Pilotenweg en de Vliegtuigweg zijn naar deze gebeurtenissen vernoemd.

19. Ten oosten en ter hoogte van Creil zit in de IJsselmeerdijk een hoek waarop een vuurtoren staat. Deze hoek wordt Rotterdamse Hoek genoemd. Op deze plaats is op de dijk puin uit het door het bombardement verwoeste centrum van Rotterdam gestort. Vaak wordt gedacht dat het puin voor aanleg van de dijk is gebruikt, maar de dijk richting Urk was eind 1939 al klaar. Het puin lag over een lengte van ruim twee kilometer, met een dikte van zo'n tien meter, op de dijk opgeslagen. Het puin is met name gebruikt voor verharding van erven en wegen (onder andere een deel van de de Domineesweg). In tegenstelling tot de meeste namen in de Noordoostpolder is de naam Rotterdamse Hoek niet van hogerhand afkomstig, maar door de polderwerkers bedacht en pas na verloop van tijd officieel geworden.

20. Tegenwoordig staat het verkeer regelmatig in de file als de Ketelbrug open staat, de eerste file stond er op 15 juli 1970. Ter gelegenheid van de opening van de brug kon je op De Deel in Emmeloord gratis een kippetje eten. De 7.000 gebraden kippen waren niet genoeg voor de toegestroomde dagjesmensen.

21. Vorig jaar had Noordoostpolder precies 2.692 hectare aan bloembollenvelden. Daarmee had het de op-één-na hoogste bloembollendichtheid van Nederland, na de gemeente Hollands Kroon met 3.300 ha. (Ter vergelijking: In Zeewolde stonden 429 en in Dronten 340 hectare vol bloembollen.)

22. De havens van Rotterdam, Lagos, Istanbul en Bangkok liggen in de Noordoostpolder. In het Waterloopbos deed het Waterloopkundig Laboratorium jarenlang onderzoek op schaalmodellen van zo’n 30 grote waterwerken uit de hele wereld. Het Waterloopbos wordt tegenwoordig beheerd door Natuurmonumenten, de restanten van de waterwerken kun je er nog zien.

23. Website marktplaats.nl ontstond in 1999 in Emmeloord als klein initiatief om tweedehands spullen aan te bieden.

24. Inwoners van Noordoostpolder ergeren zich niet. Carnavalvereniging De Droogpieren organiseert al 41 jaar het NK Mens Erger Je Niet.

25. De in 1942 drooggevallen Noordoostpolder is verdeeld over vier gemeenten (Noordoostpolder, Urk, De Friese Meren en Steenwijkerland) en drie provincies (Flevoland, Friesland en Overijssel). Het stukje Friesland ligt in De Friese meren, voorheen Lemsterland. Die gemeente heeft in de jaren vijftig en zestig een klein stukje van de polder geannexeerd voor de aanleg van de wijk Lemstervaart. Het stukje Overijssel bestaat uit de gebieden ten noordoosten van de Uiterdijkenweg.